ARNHEM – Iedere straat in Arnhem heeft een naam en al die namen komen ergens vandaan. De gemeente Arnhem heeft de herkomst en betekenis van alle straten in Arnhem netjes in kaart gebracht. Op een aparte site kun je van iedere straat in Arnhem de betekenis achterhalen.
(Door: Patrick Arink)
Veel straatnamen in Arnhem hebben een betekenis die je zelf ook wel had kunnen bedenken.
Forelstraat: “vissoort. Komt voor in koel en helder water.”
Dovenetellaan: “Plantensoort uit de lipbloemenfamilie, bermplant.”
Apeldoornseweg: “Weg richting Apeldoorn.”
Veel wijken en buurten in Arnhem hebben namen rond een bepaald thema. Een goed voorbeeld is de Burgemeesterswijk, waar alle straten genoemd zijn naar burgemeesters van Arnhem uit het verleden. De zogeheten velden in Schuytgraaf, hebben hun namen gekregen rond een bepaald thema. Neem de straat ‘Luchtvaart’:
“Thema: begrippen uit transport en vervoer. De luchtvaart omvat het door de dampkring verplaatsen van luchtvaartuigen en de daarbij behorende diensten en infrastructuur.”
Maar er zijn voldoende straatnamen in Arnhem te vinden met een betekenis die zelfs doorgewinterde Arnhemmers niet kennen. Want waarom heet de Zwanenstraat in het centrum van Arnhem Zwanenstraat? De straat heette eeuwenlang Bentyncksteghe, naar het Hof van Bentynck dat in deze straat te vinden was. Totdat dit luxe pand in de 17e eeuw werd aangekocht door Johan Swaen. Tadaa… Vanaf dat moment heet de straat Zwanenstraat.
Vel straten zijn genoemd naar gebouwen die ooit in die straat stonden. Hemelrijk in de binnenstad is genoemd naar het monumentale oud-patriciërshuis ‘Hemelrijk’. Een ander bekend voorbeeld zijn de Hommelstraat en de Hommelseweg. Beide straten zijn genoemd naar boerderij De Hommel die op de Hommelseweg stond.
Discussie
De straatnamenlijst is in dit Woke-tijdperk niet onomstreden. “Er is in deze tijd vaker discussie over straatnamen”, verzucht de gemeente Arnhem zelf al op een verklarende pagina over de straatnamenlijst. Naar aanleiding van een initiatiefvoorstel vanuit verschillende linkse politieke partijen heeft de gemeente kritisch naar de teksten bij sommige straatnamen gekeken.
“De gemeente wil bij bestaande straatnamen op de kaart, die vernoemd zijn naar personen, extra uitleg geven.”
Vanzelfsprekend gaat het bij die personen niet om de heilige Eusebius of Sint Catherina. Denk eerder aan helden uit de Boerenoorlog, die je tegenkomt in de Transvaalbuurt. Bij de De Wetstraat volgt een uitleg van maar liefst 200 woorden die begint met de zin: “De Wet keek neer op de oorspronkelijke bevolking van Zuid-Afrika.”
Ook bij bijvoorbeeld de Paul Krugerstraat, het Bothaplein en de De la Reijstraat volgt een stichtelijk woord met een opgeheven wijsvingertje.
Overigens wordt ook in dit uitgebreide namenregister soms in het duister getast over herkomst en betekenis van bepaalde straatnamen.
Vijzelstraat? Mogelijk genoemd naar een uithangbord van een apotheek met drie vijzels erop.
Koningstraat? Waarschijnlijk bedoeld als: voorname straat.
Roggestraat? Herkomst van de naam is niet zeker.
Maar van de meeste straten in Arnhem is wel duidelijk waar de naam vandaan komt.
Vijfzinnenstraat: Hier stonden vroeger vijf pakhuizen met hoge topgevels, in de volksmond de “Vijfzinnen” genoemd.
Varkensstraat: Arnhem was door de ligging een echte handelsstad. Op de Korenmarkt werd vooral rogge en koren verhandeld. De varkens werden verhandeld in de Varkensstraat.
En natuurlijk onze favoriet: C. A. Thiemestraat: “C.A. Thieme (1793-1847), was een drukker en uitgever in Arnhem. Hij gaf de Arnhemsche Courant uit en maakte de Arnhemsche Courant tot een der belangrijkste dagbladen van het land. Voorvechter van de persvrijheid.”
