ARNHEM – Met een zelfgemaakte banner van een oud gordijn trok de fractie van de Partij voor de Dieren afgelopen weekend door Arnhem tijdens de Nacht van de Nacht. De boodschap was helder: “Wij hebben het donker nodig. Stop de lichtvervuiling.” De actie vestigde de aandacht op de groeiende impact van nachtelijke verlichting op dieren, mensen én het milieu.
Steeds minder sterren
Volgens de fractie neemt lichtvervuiling in Nederland snel toe. In grote steden is nog maar een fractie van de sterrenhemel zichtbaar. “In Utrecht kun je nog maar tien procent van de sterren zien,” zegt de partij. “Sommige dieren zijn afhankelijk van het donker om te overleven.”
Op de banner prijkte een nachtvlinder, symbool voor soorten die de weg kwijtraken door kunstlicht. Vlinders, motten en andere insecten gebruiken normaal gesproken de maan of sterren om te navigeren. Door straat- en reclameverlichting raken ze gedesoriënteerd, blijven ze rond lampen cirkelen en sterven ze voortijdig. Ook vleermuizen en andere nachtdieren hebben er last van. Zij mijden verlichte routes, waardoor hun jachtgebied kleiner wordt.
Tijdens hun nachtelijke ronde door Arnhem zagen de fractieleden dat het gemeentehuis verduisterd was, maar dat de vlagverlichting bleef branden. “Dat licht straalt recht omhoog, en dat is juist het meest vervuilend,” aldus een vrijwilliger. Positief was dat de gemeente de verlichting van de John Frostbrug had uitgeschakeld, maar elders in de stad bleven veel lampen branden, van de Eusebiuskerk tot de molen in Klarendal.
Gemeente werkt aan lichtkaart
De gemeente Arnhem werkt aan een lichtkaart: een overzicht van waar in de stad verlichting brandt en waar het kan worden beperkt. Wethouder Eva van Esch heeft toegezegd dit plan verder uit te werken. Gemeenteraadslid Erik Lu verwacht begin 2026 een eerste terugkoppeling. “De opdracht is meegegeven aan het college,” zegt Lu. “De kaart kan eventueel met drones worden gemaakt om precies te meten waar verlichting ’s nachts actief is.” Zo’n lichtkaart is volgens hem essentieel om beleid te maken dat verlichting beter afstemt op veiligheid, energiegebruik en natuur.
Slimme verlichting als structurele oplossing
Volgens Lu ligt de oplossing niet in het volledig uitschakelen van verlichting, maar in slimmer gebruik. “Licht kan ’s nachts best uit tussen 23.00 en 05.00 uur,” stelt hij. “Dat geldt voor reclameverlichting, gebouwen, autowegen en fietspaden. In sociaal onveilige wijken mag het licht aanblijven, maar in veilige buurten mag het best wat minder.”
Een voorbeeld van zo’n aanpak is te vinden langs de fietssnelweg Grote Griet tussen Arnhem-Noord en -Zuid. Daar brandt groene, natuurvriendelijke verlichting alleen wanneer er fietsers passeren. De lichtintensiteit past zich automatisch aan, en het warme lichtspectrum is vriendelijker voor flora en fauna. Bovendien zorgt de heldere witte belijning ervoor dat fietsers ook in de donkere delen goed zicht houden.
Lichtvervuiling raakt ook duurzaamheid
Lichtvervuiling is niet alleen een ecologisch probleem, maar ook een duurzaamheidskwestie. Lampen die onnodig branden verspillen energie en vallen bovendien onder de energiebesparingsplicht. Die plicht, opgelegd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), verplicht bedrijven en instellingen om maatregelen te nemen die energie besparen. Het verminderen van buitenverlichting is één van de erkende manieren om daaraan te voldoen.
“Niet alleen één nacht per jaar”
De Partij voor de Dieren wil dat Arnhem structureel beleid ontwikkelt tegen lichtvervuiling en roept bedrijven, inwoners en de gemeente op om verder te kijken dan de jaarlijkse Nacht van de Nacht.
