ARNHEM – Je hebt ze vast wel eens zien liggen, ergens in de stad. Midden op de stoep ligt tussen de gewone stoeptegels opeens een tegel met de tekst “Kookt electrisch” erop. Wat is het nut van die tegels en waarom liggen ze daar?
De ‘Kookt electrisch’-tegels vind je vooral in oude wijken van Arnhem. In het Spijkerkwartier liggen er een stel, maar je vindt ze ook op de Geitenkamp, Heijenoord, Klarendal en in Sint Marten.
Kortom: eigenlijk vind je de tegels alleen in wijken die voor de oorlog gebouwd zijn. Aangezien het woord ‘electrisch’ op de tegels nog ouderwets met een C wordt geschreven, is dat een aanwijzing dat de stoeptegels ook uit die tijd stammen.
De stoeptegels zijn een vorm van guerilla-marketing uit de tijd dat twee energieleveranciers in Arnhem hevig met elkaar in concurrentie waren. We schrijven het jaar 1935. Aan de ene kant had je het gasbedrijf met de grote gasfabriek op de Westervoortsedijk. Aan de andere kant was er de PGEM, het provinciale elektriciteitsbedrijf.
De PGEM had in de decennia ervoor een enorme groeispurt meegemaakt. Steeds meer mensen werden aangesloten op het elektriciteitsnet. De elektrificering van de samenleving zorgde voor revolutionaire veranderingen. Licht brengen in het donker deed je nu door een lichtknop om te zetten in plaats van een kaars aan te steken.
Nou verbruikt een gloeilamp wel wat elektriciteit, maar ook in de jaren dertig niet zo heel veel.
Als nou wat meer mensen elektrisch gingen koken op een nieuwerwets elektrisch fornuis: dán zou er pas echt geld verdiend worden, was op een gegeven moment de gedachte bij de PGEM.
Vanaf 1933 werd er daarom reclame gemaakt voor elektrisch koken in kranten en tijdschriften.
“Zij let niet op. Zij roert niet. Toch heeft zij minder last van aanbranden dan u. Zij kookt electrisch”, aldus een advertentie in de Arnhemsche Courant uit die tijd.
Om de reclamecampagne wat extra kracht bij te zetten, werden elektriciens die overal in de stad stroomleidingen aan het leggen waren, uitgerust met stoeptegels met de tekst “Kookt electrisch”.
Bij het gasbedrijf waren ze vanzelfsprekend niet blij met de reclame-acties van de PGEM. Nadat de stoeptegels van de PGEM overal in Arnhem op straat verschenen, bedachten ze bij het gasbedrijf dat ze zoiets ook wel konden doen.
Op putdeksels werd daarom door het gasbedrijf een andere tekst gebruikt. Niet onverwacht luidt die tekst: ‘Kookt op gas’. Er zijn er nog maar een paar, maar ook van die putdeksels kun je er in een aantal oude wijken nog een paar terugvinden.
Kortom: de tegels die je nog her en der in Arnhem ziet, liggen er dus al ongeveer 85 jaar. En het grappige is: 85 jaar na dato is er wederom sprake van een strijd tussen koken op gas of koken op een elektrisch fornuis.
De geschiedenis herhaalt zich. Het is als de boeggolf van een schip. Altijd hetzelfde, nooit gelijk.
