ARNHEM – Gisteren maakte het college van B&W bekend dat zij in het dossier Schaapsdrift ten onrechte stukken geheim heeft verklaard voor de gemeenteraad. De gemeente gaat erger de fout in dan zij wil toegeven. De Wet Open Overheid zegt namelijk heel wat anders dan de gemeente Arnhem ervan maakt.
(Door: Patrick Arink)
Bij een deel van de gemeenteraad en bij bewoners van de Schaapsdrift leeft het gevoel dat het college van B&W niet het achterste van haar tong laat zien bij de plannen voor herontwikkeling van de Schaapsdrift. Om die reden hebben bewoners een Woo-verzoek ingediend en heeft de gemeenteraad gevraagd om alle stukken over de Schaapsdrift.
Het Woo-verzoek van de bewoners is voor het grootste gedeelte afgewezen. Als weigeringsgrond wordt gegeven dat veel stukken persoonlijke beleidsopvattingen bevatten van ambtenaren. Volgens het Protocol Geheimhouding van de gemeente hoeven die niet openbaar gemaakt te worden.
Met diezelfde weigeringsgrond als motivatie heeft de gemeenteraad weliswaar alle stukken over de Schaapsdrift ontvangen, maar onder geheimhouding.
Gisteren liet wethouder Cathelijne Bouwkamp (GroenLinks) namens B&W weten dat dat niet mogelijk is: “De Gemeentewet maakt het niet mogelijk om op stukken met persoonlijke beleidsopvattingen geheimhouding op te leggen.”
Dit betekent echter niet dat er nu meer stukken openbaar worden. In plaats van “onder geheimhouding”, worden de stukken nu “in vertrouwen” gedeeld met de gemeenteraad. De gemeente is niet van plan om het Woo-verzoek van bewoners, waarover nog een bezwaarprocedure loopt, alsnog te honoreren.
“Deze stukken zijn nog altijd niet openbaar in het kader van de Woo op weigeringsgrond 5.2 eerste lid (Persoonlijke beleidsopvattingen)”, schrijft B&W aan de gemeenteraad.
En dat klopt niet.
Weigeringsgrond onterecht
Om uit te leggen waar de gemeente Arnhem de mist in gaat, moeten we eerst een klein stukje uitzoomen.
De voorloper van de Wet Open Overheid (Woo) was de Wet Openbaarheid van Bestuur (Wob). De Wob voldeed niet. Veel mensen die een Wob-verzoek deden, werden verrast met zwartgelakte pagina’s en hele documenten die geweigerd werden op basis van de weigeringsgrond “persoonlijke beleidsopvattingen”.
Wat een persoonlijke beleidsopvatting was, werd in de Wob verder niet toegelicht. Dat maakte het voor ministeries en gemeente gemakkelijk om zwart te lakken wat zij liever niet openbaar wilden maken. En daar werd altijd dankbaar en veelvuldig gebruik van gemaakt.
Omdat er meer zaken waren in de Wet Openbaarheid van Bestuur die niet voldeden, is de wet herschreven. Sinds januari van dit jaar hebben we in Nederland een nieuwe wet: de Wet Open Overheid. Die is een stuk specifieker over bijvoorbeeld persoonlijke beleidsopvattingen dan de oude wet.
Terug naar de Schaapsdrift. De gemeente Arnhem verdedigt het niet openbaar maken van stukken over de Schaapsdrift met een verwijzing naar artikel 5.2.1 van de Woo. Daarin staat:
“In geval van een verzoek om informatie uit documenten, opgesteld ten behoeve van intern beraad, wordt geen informatie verstrekt over daarin opgenomen persoonlijke beleidsopvattingen. Onder persoonlijke beleidsopvattingen worden verstaan ambtelijke adviezen, visies, standpunten en overwegingen ten behoeve van intern beraad, niet zijnde feiten, prognoses, beleidsalternatieven, de gevolgen van een bepaald beleidsalternatief of andere onderdelen met een overwegend objectief karakter.”
Het is duidelijk: Persoonlijke beleidsopvattingen zijn wel: ambtelijke adviezen, visies, standpunten en overwegingen ten behoeve van intern beraad. Persoonlijke beleidsopvattingen zijn niet: feiten, prognoses, beleidsalternatieven en de gevolgen van een bepaald beleidsalternatief.
Wanneer je verder leest in de Wet Open Overheid, kom je bovendien terecht bij lid 2 en lid 3 van artikel 5.2. En daar staat dit:
Artikel 5.2.2
“Het bestuursorgaan kan over persoonlijke beleidsopvattingen met het oog op een goede en democratische bestuursvoering informatie verstrekken in niet tot personen herleidbare vorm.”
Artikel 5.2.3
Onverminderd het eerste en tweede lid wordt uit documenten opgesteld ten behoeve van formele bestuurlijke besluitvorming informatie verstrekt over persoonlijke beleidsopvattingen in niet tot personen herleidbare vorm, tenzij het kunnen voeren van intern beraad onevenredig wordt geschaad.
Kortom: Persoonlijke beleidsopvattingen in documenten zijn openbaar. Namen van ambtenaren kun je zwart lakken. De rest niet. Er kan alleen van worden afgezien als het voeren van intern beraad onevenredig wordt geschaad.
Bij de invoering van de Wet Open Overheid schreef de VNG een handreiking aan gemeenten. In die handreiking staat duidelijk dat gemeenten voortaan meer stukken openbaar moeten maken dan in het verleden:
“Houd bij het opstellen van documenten die aan het college, de burgemeester of een wethouder worden voorgelegd ter voorbereiding van een te nemen besluit er rekening mee dat de daarin opgenomen persoonlijke beleidsopvattingen voortaan in beginsel openbaar zullen worden gemaakt.”
Protocol Geheimhouding
Bij haar motivatie om stukken over de Schaapsdrift niet openbaar te maken en het Woo-verzoek van bewoners voor het grootste gedeelte af te wijzen, verschuilt de gemeente Arnhem zich achter het Protocol Geheimhouding van de gemeente. Dat protocol werd in 2019 vastgesteld door de gemeenteraad.
Het probleem met dat protocol is dat het is gebaseerd op de Wet Openbaarheid van Bestuur, en die is sinds januari van dit jaar niet meer van kracht. We hebben nu de nieuwe Wet Open Overheid, die de mogelijkheid om stukken niet openbaar te maken sterk inperkt.
Wanneer de gemeente Arnhem alsnog blijft vasthouden aan haar weigering om stukken over de Schaapsdrift openbaar te maken, zal ze hoe dan ook door bakzeil moeten halen. De kans is groot dat de bezwarencommissie bewoners van de Schaapsdrift in het gelijk stelt. Gebeurt dat niet, dan zal de rechter dat met de Wet Open Overheid in de hand zeker doen.
Ondertussen ligt er een mooie taak voor de gemeenteraad. De raad zal zo snel mogelijk het Protocol Geheimhouding van de gemeente Arnhem moeten aanpassen. Een nieuw Protocol Geheimhouding geeft het college van B&W niet langer de mogelijkheid om alleen transparant te zijn op haar eigen voorwaarden.
