ARNHEM – De gemeente Arnhem heeft het plaatsen van zogeheten veiligheidspalen bij de ingang van de Nieuwe Haven uitgesteld. De werkzaamheden zouden volgende week beginnen, maar na dreiging met een kort geding door een ondernemer in de haven heeft de gemeente gisteren besloten om de werkzaamheden voorlopig op te schorten.
(Door: Patrick Arink)
Er wordt al jarenlang gesproken over het aanpassen van de ingang van de Nieuwe Haven. Want over één ding zijn alle partijen het eens: de veiligheid van de haven moet drastisch verbeterd worden. Dat kan door het plaatsen van veiligheidspalen. Dit zijn grote metalen palen die een soort vangrail vormen. Ze moeten komen langs jachthaven Valkenburg en op de kop van de Nieuwe Haven.
In de afgelopen vijftien jaar waren er bij de Nieuwe Haven maar liefst achttien aanvaringen en in totaal zestig incidenten. Vooral grote brandstoftankers van Shell hebben het lastig om zonder problemen de haven in en uit te varen. Bij de meeste aanvaringen van de afgelopen jaren waren brandstoftankers betrokken.
“Het plaatsen van de palen is vooral nodig om de jachthaven en de daar liggende vaartuigen zelf te beschermen tegen beroepsvaartuigen die uit koers raken”, erkent verantwoordelijk wethouder Bob Roelofs.
“Als zo’n groot vaartuig de haven ongecontroleerd binnenvaart zijn de gevolgen niet te overzien, en dat willen we natuurlijk voorkomen. De veiligheidspalen zijn daarvoor cruciaal. Op basis van een veiligheidsrapport in 2018 heeft de gemeenteraad een visie vastgesteld met een bijbehorend implementatieplan. Kortom, er is een duidelijke aanleiding en een duidelijke opdracht vanuit de raad.”
Geen openbare aanbesteding
De noodzaak om veiligheidspalen te plaatsen wordt onderschreven door vrijwel alle ondernemers in de Nieuwe Haven. Tot zover geen problemen. Maar dat verandert eind vorig jaar wanneer Jan Fransen van maritiem bedrijf Misti ontdekt dat de opdracht om de veiligheidspalen te plaatsen onderhands gegund is aan een eenmanszaak. Misti is het grootste maritieme bedrijf dat in de Nieuwe Haven gevestigd is. Jan Fransen had de opdracht graag willen hebben.
Gezien het bedrag zou de opdracht volgens Fransen openbaar aanbesteed moeten zijn. Dat is niet gebeurd.
Fransen: “Deze opdracht is onderling geregeld tussen de havenmeester en een lokale eenmanszaak, zonder controle of democratisch proces. De eigenaar van de eenmanszaak heeft bovendien recent een herseninfarct gehad, maar is wél verantwoordelijk voor het bedienen van een zware drijvende kraan met trilblok.”
De gemeente erkent desgevraagd dat er geen openbare aanbesteding heeft plaatsgevonden.
“Vanwege de complexiteit van de opdracht is gekozen om gemotiveerd af te wijken van meervoudige aanbesteding”, aldus een woordvoerder. “Er is gekozen voor een ondernemer die de situatie goed kent en die de complexe opdracht zo kan uitvoeren dat de haven tijdens de bouwfase bereikbaar blijft. De gemeente heeft volgens de wet de mogelijkheid om op basis van deze argumenten de opdracht uit te laten voeren door een zelfgekozen ondernemer. De gemeente kiest dus voor een veiligere haven en een ondernemer die deze opdracht goed kan uitvoeren.”
Woo-documenten
Jan Fransen vermoedt echter dat er andere factoren een rol spelen en dient eind 2024 een Woo-verzoek in. Afgelopen week werden de Woo-documenten vrijgegeven.
“Mijn mond viel open van verbazing”, vertelt Fransen. “Uit de documenten blijkt een patroon van bewuste schending van aanbestedingsregels en een sterke voorkeur voor één specifieke partij, ondanks het ontbreken van objectieve rechtvaardiging.”
De motivatie van de gemeente rammelt aan alle kanten, volgens Jan Fransen.
“De haven wordt wél tijdelijk ontoegankelijk en er zijn minstens 100 bedrijven in Nederland die dit werk kunnen uitvoeren. Wij hadden deze opdracht ook kunnen uitvoeren, maar dat interesseert mij niet zoveel. Waar het mij om draait is dat de gemeente in de haven eindelijk eens professioneel gaat worden. Ik hoop dat wethouder Bob Roelofs dit ziet als een wake up call om in actie te komen. Zoals het nu gaat, gaat het niet langer.”
Uit de Woo-documenten komt een beeld naar voren dat de schijn heeft van vriendjespolitiek.
In een van de documenten schrijft een ambtenaar dat hij “flink heeft moeten ouwehoeren” om het werk aan het eenmansbedrijf te gunnen. Uit andere documenten blijkt dat de eenmanszaak al voor 250.000 euro aan buispalen heeft besteld nog voor de gemeente de officiële offerte ontvangt.
Bovendien worden er gaandeweg nieuwe afspraken gemaakt met betrekking tot de overeengekomen prijs. Op een gegeven moment laat de aannemer weten dat hij niet langer voor de afgesproken prijs wil werken. Hij eist dat de opdracht op regiebasis wordt uitgevoerd. Dit betekent hogere kosten zonder vaste prijsafspraken. De hogere kosten worden zonder rondvraag bij andere ondernemers of overleg geaccepteerd.
Kort geding
Met de Woo-documenten in handen start Fransen twee juridische trajecten. Via het ene traject doet hij een verzoek tot handhaving bij de Odra omdat de vergunningsprocedure niet correct is doorlopen. Via het andere traject wordt gedreigd met een kort geding vanwege de fouten die er gemaakt zijn in de aanbesteding.
De advocaat van Jan Fransen maakt gehakt van de motivatie van de gemeente Arnhem.
“Vast staat dat onderhavige gunning evident in strijd is met het aanbestedingsrecht en het gemeentelijk beleid en de opdracht onrechtmatig is gegund. Er is sprake van onrechtmatig overheidshandelen van de Gemeente. Naast de constatering dat de opdracht onrechtmatig aan deze partij is gegund, betreft het ook nog eens een hoogst bedenkelijke werkwijze.”
De advocaat dreigt met een kort geding indien de gemeente vasthoudt aan haar plannen. In de brief wordt geëist dat de gemeente Arnhem alsnog een aanbestedingsprocedure start.
De brief maakt indruk bij de gemeente. Die laat per omgaande weten dat zij de werkzaamheden in de Nieuwe Haven uitstelt:
“Wij hebben besloten om de uitvoering van het werk voorlopig nog niet te laten starten, zodat een wellicht onnodig kort geding op dit moment kan worden voorkomen.”
In haar reactie vraagt de gemeente iets meer tijd om met een inhoudelijke reactie te komen. Daarbij houdt de gemeente er rekening mee dat zij niet alle bezwaren kan wegnemen.
“Wij zullen uw cliënt in de gelegenheid stellen om binnen een redelijke termijn desgewenst alsnog een kort geding aan te spannen, zodat de rechter kan beoordelen of de bezwaren al dan niet gegrond zijn.”
Mocht er alsnog een kort geding komen, dan wordt dat niet alleen aangespannen door Misti. Het kort geding wordt ondersteund door de Stichting Arnhemse Bedrijventerreinen (StAB), bij wie vrijwel alle bedrijven in de Nieuwe Haven zijn aangesloten.
