Afgelopen week publiceerde Focus Filmtheater haar jaarcijfers over 2018: het eerste jaar dat het filmhuis gebruik maakt van de nieuwbouw. Vooraf werd al rekening gehouden met een aanlooptekort in het eerste jaar. Het exploitatietekort van 246.000 euro is echter veel hoger dan werd verwacht.
Uit een nadere analyse van de jaarcijfers blijkt dat het de komende jaren waarschijnlijk niet gaat goedkomen met het filmhuis.
Door: Patrick Arink
In januari van dit jaar meldde Focus Filmtheater jubelend dat het filmhuis in 2018 bijna 111.000 bezoekers had gehad. Die cijfers lagen hoger dan verwacht. Voorstanders van de nieuwbouw van het filmhuis gebruikten de goede bezoekerscijfers om de criticasters de mond de mond te snoeren.
Nu het jaarverslag er ligt en er ook een financieel overzicht is, zijn de voorstanders een stuk stiller. Het tekort van 246.000 euro staat haaks op de goede bezoekerscijfers.
Het filmhuis zelf meldt dat er al rekening gehouden was met een aanlooptekort van 210.000 euro in 2018 en dat het werkelijke tekort niet zo heel veel hoger is dan waar al rekening mee werd gehouden.
Dit is niet de gehele waarheid.
Een maximaal tekort van 210.000 euro was volgens de prognoses alleen in beeld in het allerslechtste geval, wanneer het filmhuis in 2018 slechts 90.000 bezoekers zou trekken. In werkelijkheid kwamen er echter 21.000 bezoekers meer over de vloer.
Volgens de prognose uit het bedrijfsplan van Focus zou het filmhuis bij 110.000 bezoekers in het eerste jaar op het Kerkplein uitkomen op een totaal verlies van hooguit 58.000 euro. Dat het exploitatietekort met 111.000 bezoekers desondanks bijna 200.000 euro hoger ligt dan de prognose, voorspelt weinig goeds voor de toekomst.
Waar gaat het mis?
De bron van het grote tekort van het filmhuis is eigenlijk heel simpel: de opbrengsten zijn te hoog ingeschat en de kosten zijn te laag ingeschat. Dat is precies wat tegenstanders van de nieuwbouw al vanaf het begin hebben gezegd.
Aan de inkomstenkant gaat het mis op twee vlakken. De opbrengst per bezoeker ligt lager dan werd voorspeld. De gemiddelde opbrengst per bezoeker lag in 2018 op 7,61 euro terwijl was uitgegaan van een opbrengst van 7,90 euro per bezoeker. Een verschil van 31 cent lijkt weinig, maar met 111.000 bezoekers is dat een tekort van 34.000 euro.
Een nog grotere strop voor het filmhuis is dat de horeca dramatisch slecht loopt. In theorie zijn Focus Horeca BV en Stichting Focus Filmtheater Arnhem twee verschillende entiteiten. In de praktijk zijn ze echter nauw met elkaar verbonden.
Focus Horeca zou in theorie 70.000 euro huur per jaar moeten betalen aan Focus Filmtheater. De huurprijs is echter afhankelijk van het bedrijfsresultaat van de horeca. Die draaide afgelopen jaar in acht maanden tijd een verlies van maar liefst 125.000 euro. Het gevolg is dat de horeca geen huur betaalt en het filmhuis 70.000 euro aan inkomsten misloopt.
Hogere kosten dan verwacht
Waar de inkomsten juist lager zijn dan verwacht, zijn de meeste kosten hoger dan werd voorspeld. Het filmhuis had een meevaller van 50.000 euro doordat de verhuizing goedkoper uitpakte, maar dat voordeel wordt volledig teniet gedaan door een aantal structurele kostenposten die juist hoger uitvallen.
De personeelskosten zijn 35.000 euro hoger dan in de prognose. De kosten voor afschrijving liggen 40.000 euro boven de verwachting en de post ‘overige algemene lasten’ is zelfs 70.000 euro meer dan de bedoeling is.
Bovenop deze tekorten komt bovendien nog een opmerkelijke kostenpost. ‘Administratie en beheer’ staat voor 136.000 euro op de jaarrekening. Ook die post is 70.000 euro hoger dan de bedoeling is. Onduidelijk is overigens waar deze overschrijding vandaan komt.
Nog meer aanloopverliezen
Ook voor dit jaar worden aanloopverliezen verwacht. Sterker nog: het filmhuis heeft van de gemeente vijf jaar de tijd gekregen om een kostendekkende exploitatie te bereiken. Over de eerste vijf jaar kan het filmhuis maximaal 588.000 euro lenen van de gemeente Arnhem om aanloopverliezen aan te vullen.
Samen met de 310.000 euro die Focus geleend heeft voor de inrichting van het horecadeel, heeft Focus in 2022 maximaal 898.000 euro geleend. Dat bedrag moet vanaf 2023 in tien jaarlijkse termijnen worden terugbetaald. Het lijkt onwaarschijnlijk dat het filmhuis daartoe in staat zal zijn.
Krijgt het filmhuis het lek boven?
De grote vraag is nu of Focus Filmtheater het lek op tijd boven krijgt. Voor 2019 wordt een toename van 10.000 bezoekers verwacht. Dat is een goede zaak, want dat levert ongeveer 70.000 euro aan extra inkomsten op. Maar meer extra inkomsten zijn er niet te verwachten.
De horeca zou in vergelijking met afgelopen jaar 5.000 koppen koffie per maand extra moeten verkopen om in ieder geval geen verlies te draaien. Ook over 2019 zal het filmhuis waarschijnlijk geen 70.000 euro huur ontvangen. De vraag is zelfs hoe lang de horeca nog overeind blijft. Horeca-gelegenheden die meer dan 15.000 euro verlies per maand draaien, houden het over het algemeen niet zo heel lang vol.
De kostenoverschrijdingen van afgelopen jaar zullen in ieder geval drastisch omlaag geschroefd moeten worden om het filmhuis drijvende te houden. Verschillende kostenposten die afgelopen jaar ruim hoger waren dan voorzien, zoals afschrijving, personeelskosten en algemene lasten, lijken echter structureel hoger dan in de prognoses werden voorspeld.
Dat betekent dat het filmhuis alleen kan blijven doorgaan omdat het, ondanks hoge bezoekersaantallen, genoodzaakt is om extra geld te lenen bij de gemeente. Wanneer die geldbron opdroogt en de lening in termijnen van 90.000 euro per jaar terugbetaald moeten worden, stort het kaartenhuis in.
Bij de bouw van het filmhuis werd door de wethouder gezegd dat Focus Filmtheater jaarlijks 125.000 bezoekers nodig zou hebben voor een kostendekkende exploitatie. Sterker nog: bij 125.000 bezoekers per jaar, zou er 30.000 euro winst gedraaid worden. Dat gelooft inmiddels niemand meer.
Het laatste woord over de financiële situatie van het filmhuis is nog lang niet gezegd. De VVD-fractie in de gemeenteraad heeft inmiddels al kritische vragen gesteld over het exploitatietekort. B&W antwoordt na de vakantie.
