ARNHEM – De gemeente Arnhem werkt op dit moment aan een nieuwe Woonvisie. Gisteravond organiseerde architectuurcentrum CASA in samenwerking met de gemeente een meet-up over die nieuwe woonvisie. Architectuurcriticus Kirsten Hannema hield tijdens de avond een presentatie. Zij pleit voor creativiteit bij het oplossen van de wooncrisis.
(Door: Patrick Arink)
De behoefte aan nieuwe woningen in Arnhem is enorm. Er is woningnood die bovendien wordt versterkt doordat Arnhem naar verwachting de komende jaren sterk groeit. In totaal zijn er tot 2040 zo’n 16.000 nieuwe woningen nodig in de stad.
De gemeente Arnhem heeft de ambitie om voor 2030 al een flink deel van die nieuwe woningen te realiseren. Binnen zeven jaar moeten er zo’n 10.000 extra woonplekken in Arnhem bij komen.
“Toen ik een jaar geleden wethouder werd, verbaasde het mij dat er in Arnhem maar zo weinig concrete plannen liggen”, vertelde woon-wethouder Paul Smeulders (GroenLinks) bij de aftrap van de CASA-avond.
“Er liggen harde plannen voor zo’n 4.000 woningen en nog eens 4.000 woningen in zachte plannen. Voor de overige 8.000 woningen moet nog een plek gevonden worden. Dat is een heel ander verhaal dan bijvoorbeeld in Nijmegen, waar ze een stuk verder zijn.”
Volgens Smeulders heeft Arnhem te lang achterover geleund.
“Hier heerste jarenlang een beetje het idee dat de stad zo goed als af was. We bouwen Schuytgraaf af en dan zijn we klaar, was een beetje de houding.”
Inmiddels is die houding wel verdwenen.
Smeulders: “Ik was na de gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar formateur voor de nieuwe coalitie. Wonen was toen hét aandachtspunt bij alle partijen. We willen het groene karakter van Arnhem behouden, dus bij de plannen voor extra woningen zijn inbreiding en transformatie de belangrijkste sleutelwoorden.”
Voortbouwend verdichten
De woorden van Smeulders sluiten goed aan bij de visie die architectuurcriticus Kirsten Hannema heeft op het vervullen van de woonbehoefte.
“Iedereen weet wat wonen is, maar het gewenste Funda-huis verandert. Dat is niet langer meer een huis met een puntdak en een schoorsteen. Mensen wonen in flats, bungalows, appartementen, verbouwde kantoren en getransformeerde kerken. Noem maar op. Wonen kan heel veel verschillende vormen hebben.”
Hannema: “Verdichten, vergroenen en het overbruggen van de kloof tussen arm en rijk. Dat zijn de thema’s waar het komende jaren om draait. Naast wonen is ook de woonomgeving heel belangrijk, met voldoende speelplekken en veel groen.”
Hannema pleit voor ‘voortbouwend verdichten’.
“Wees terughoudend met sloop, maar kijk hoe je met slim verbouwen, een beetje schaven en een beetje bijbouwen een verouderd gebied weer up to date kunt maken. Je kunt vaak op en aan bestaande gebouwen nog nieuwbouw toevoegen. Bovendien staat er meer leeg dan je denkt. Nieuwbouw wordt op die manier ook gebruikt voor stadsherstel.”
Van belang is volgens Hannema ook dat gekeken wordt naar een ‘stedelijke mix’. Als voorbeeld noemt Kirsten Hannema een project in de Spaarndammerbuurt in Amsterdam.
“In het project Spaarndammer Hart zijn woningen gebouwd op de plek waar een verouderde school uit de jaren zeventig stond. Gekozen werd voor architectuur die aansluit bij de bestaande bouw in de stijl van de Amsterdamse school, met een mix van koop en huur. Binnen die huur is sprake van zowel vrije huur en sociale huur. Maar het verschil in woningtype is aan de buitenkant niet zichtbaar.”
“Koopwoningen en sociale huurwoningen hebben dezelfde baksteen en bewoners maken gebruik van dezelfde entree. Iedereen hoort erbij. Het is niet zo dat de sociale huur achteraf in een hoekje zit.”
Buiten de kaders
Kleiner bouwen is vanzelfsprekend ook een oplossing om snel meer woningen te realiseren.
Hannema: “Daar is ook enorm veel behoefte aan, want het aantal eenpersoonshuishoudens neemt alleen maar toe. In Arnhem is het inmiddels al vijftig procent. Naast kleiner bouwen is ook het splitsen van grote woningen een oplossing.”
Volgens Kirsten Hannema is het daarnaast belangrijk om buiten de gebaande paden te denken. Wonen kan ook een andere vorm hebben dan je kent.
Hannema: “Een mooi voorbeeld daarvan is het project Co-Housing, hier in Arnhem. Een groep mensen bouwt hier samen een appartementengebouw met daarin 33 koopwoningen. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor het hele proces, van ontwerp tot bouw van de woningen. Binnen dit project zijn goed nabuurschap en gemeenschappelijke voorzieningen zoals een ontmoetingsruimte en een gezamenlijke binnentuin belangrijke onderdelen.”
De vorm van bouwen en wonen staat bekend als CPO: Collectief Particulier Opdrachtgeverschap.
Hannema: “In Nederland is het vrij onbekend, maar in landen als Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland wordt veel gebouwd volgens dit principe.”
Veel aanwezigen tijdens de CASA-avond kennen het Co-housing project goed. Het appartementencomplex wordt tegenover het onderkomen van CASA gebouwd in het Coehoorngebied door Hoogte2-architecten.
Kirsten Hannema gaf de aanwezigen tot slot nog enkele tips mee bij het opstellen van een nieuwe woonvisie:
“Staar je niet blind op aantallen. Haastige spoed is zelden goed. Zie bouwen van nieuwe woningen niet als een doel op zich. Zie het als een hefboom voor een breed scala aan maatschappelijke investeringen. En bedenk goed: honderd kleine plannen zijn veel robuuster dan tien grote plannen. Spreid je kansen.”
