ARNHEM – “De onveiligheid in Arnhem is disproportioneel groot. Drugscriminaliteit, mensenhandel en misstanden met vastgoed zijn de belangrijkste criminele fenomenen. Arnhem doet niet onder voor de vier grote steden. Voor een stad van iets meer dan 160.000 inwoners is dat een problematische constatering.”
(Door: Patrick Arink)
Dat zijn de belangrijkste conclusies uit een rapport van de Rekenkamer in Arnhem, dat deze week verschenen is.
Criminele ondermijning tiert welig in de stad en bij de bestrijding van die ondermijning ontbreekt het de gemeente aan heldere doelen, prioritering, middelen en formatie, stelt de Rekenkamer vast.
De belangrijkste verklaring voor de omvang van de criminele ondermijning is volgens de Rekenkamer dat de gemeente zowel bestuurlijk als organisatorisch weinig heeft geïnvesteerd in de aanpak van ondermijning in de stad.
“De veiligheidsorganisatie in Arnhem is achtergebleven bij ontwikkelingen in grote en middelgrote gemeenten in Nederland. Dit resulteert in knelpunten.”
Arnhem heeft ondermijning door criminelen veel te lang op zijn beloop gelaten, concluderen de onderzoekers.
De (landelijke) Enquêtecommissie Opsporingsmethoden concludeerde 25 jaar geleden al dat ondermijning in Arnhem een groot probleem is. Die conclusie leidde tot de sluiting van de prostitutie in het Spijkerkwartier, maar verder is er niet veel gebeurd, aldus de Rekenkamer.
“Landelijk wordt veiligheid tussen 2000 en 2017 een belangrijke pijler van het lokaal bestuur. In Arnhem komt die ontwikkeling niet van de grond.”
De onderzoekers zien een scherpe wijziging in het beleid met het aantreden van Ahmed Marcouch als burgemeester.
“Rond 2017 kantelt de mate van bestuurlijke aandacht. Hierin was het aantreden van een burgemeester met een duidelijk veiligheidsprofiel een belangrijk punt. Het wordt echter niet voldoende doorvertaald.”
Gemeenteraad
In het rapport wordt een belangrijk deel van de schuld neergelegd bij de gemeenteraad. Daar is bij het behandelen van de Kadernota Veiligheid geen debat gevoerd over een visie, ambities, aanpak en benodigde middelen.
“Arnhem staat op een zelfgekozen achterstand door bestuurlijke keuzes”, contateert de Rekenkamer.
De Rekenkamer adviseert dat de gemeenteraad “wakker moet worden” en moet investeren in een meerjarenaanpak. Hiervoor moet de raad ook een bijpassend stevig en structureel budget beschikbaar stellen.
Burgemeester Marcouch heeft afgelopen jaar in de gemeenteraad meermalen verzocht om extra budget, maar heeft dit niet gekregen. De raad vond dat dit tijdens de budgetbesprekingen dit najaar aan de orde moet komen.
Rekenkamer-voorzitter Arie Teeuw in Binnenlands Bestuur: “In 2018 was er wel de Kadernota Veiligheid, waarop twee moties door de raad volgden. De eerste motie zei dat de aanpak van ondermijning prioriteit moet krijgen, maar wel “budgettair neutraal”. In de tweede motie stond dat het opsporen en straffen van criminelen geen taak is van de gemeente. Maar juridisch heeft dat wel prioriteit bij de gemeente. Het creëren van de context moet de gemeente doen: schoon, heel en veilig.’”
Naast meer aandacht vanuit de gemeenteraad doet de Rekenkamer de aanbeveling om “het beest recht in de bek te kijken”.
De gemeente moet sneller en harder actie ondernemen op de weg die door burgemeester Marcouch een paar jaar geleden is ingezet.
“Spreek niet enkel over incidenten en over pilots maar investeer in een meerjaren-aanpak. Stel hier ook een bijpassend stevig en structureel budget voor beschikbaar.”
Daarnaast wordt ook aangeraden om de banden met politie en justitie aan te halen, en een kijkje te nemen in gemeenten die verder zijn dan Arnhem.
Spijkerkwartier
In het onderzoek wordt het Spijkerkwartier als casus genomen, maar “dit hadden zeker ook andere wijken van Arnhem kunnen zijn”, wordt in het rapport gemeld.
“Het Spijkerkwartier is geen uitzondering. Als de focus op een andere wijk had gelegen, waren we waarschijnlijk soortgelijke fenomenen tegengekomen.”
De onderzoekers spraken met ondernemers en bewoners van het Spijkerkwartier en de voorbeelden van criminele ondermijning zijn talrijk.
Arie Teeuw, wederom in Binnenlands Bestuur: “Midden in de wijk is een grand café, maar als je daaromheen kijkt, denk je: dat zou wel eens geen zuivere koffie kunnen zijn. Veel kapsalons, massagesalons, lommerds en ook winkels waar nooit iemand komt. Je ziet bedrijven die van eigenaar wisselen. Winkels hebben nul omzet, maar toch zit er jarenlang dezelfde onderneming.”
Bewoners van het Spijkerkwartier klagen al een paar jaar over een sterke toename van de criminaliteit in de wijk. Het onveiligheidsgevoel, zeker in het gebied rond de Steenstraat, is groot.
“Overdag is ondernemen hier een dikke acht”, aldus een van de ondernemers. “Alleen ’s avonds is het een drie. Dat is de reden dat we geen koopavond meer draaien. Ik kan het voor mijn personeel niet verantwoorden om open te zijn. Vaak moet je alleen staan, en dan vind ik het toch niet veilig genoeg.”
Alain Baars maakte in opdracht van de Rekenkamer onderstaande sfeerimpressie van het Spijkerkwartier:
