ARNHEM – Gisteren, donderdag 11 januari, vond in de Eusebius de jaarlijkse nieuwjaarsbijeenkomst plaats van de gemeente Arnhem. Burgemeester Marcouch sprak bij die gelegenheid deze nieuwjaarstoespraak uit. Daarin lag de nadruk op het koesteren van de democratie.
(Door: Redactie)
Beste mensen,
Fijn om hier bij elkaar te zijn. Graag wens ik u een gezond en gelukkig nieuwjaar namens het stadsbestuur.
Wat hebben wij veel met elkaar meegemaakt sinds wij hier een jaar geleden waren, ook in de Eusebiuskerk.
Wij waren erbij, toen de herdenking van de slag om Arnhem alweer indrukwekkender werd, dit jaar volgt het jubileumjaar voor tachtig jaar vrijheid.
In onze Arnhemse wijken trilden wij mee met de aardbevingen in Turkije en Marokko; wij gingen goederen en geld inzamelen voor familieleden en buren.
Wij maakten mee hoe door dodelijke conflicten in het Midden-Oosten in onze stad de joden en moslims bang, boos en verdrietig werden. En wij met hen.
In 2023 realiseerden wij ons terdege dat democratie niet vanzelf spreekt, democratie behoeft onderhoud.
Onze Oekraïense vluchtelingen vertellen ons hoe hun mannen vechten voor de vrije democratie. Russische lhbti-ers moesten toezien hoe de vrijheid van de liefde werd beknot. En in de Europese Gemeenschap zagen wij de Poolse en Hongaarse strijd om vrije pers en onafhankelijke rechtspraak. De democratie staat wereldwijd onder druk.
Terwijl het de democratie is die ons redt; die mij gered heeft. Toen ik als tienjarig analfabeet jongetje in Nederland arriveerde, gaf de democratie mij een juf. Onderwijs bleek stap na stap de poort naar vrijheid – giving back, zie hier mijn missie.
‘Koester de democratie’, schreef in Nederland de landelijke commissie dan ook als titel boven het adviesrapport. Dit is het antwoord op de grote zorgen van de Tweede Kamer, toen zij per motie vroeg: wat kunnen wij doen om de weerbaarheid van onze democratische rechtsorde te versterken?
Het antwoord was: de democratische rechtsorde staat als een huis in Nederland. En polarisatie is nuttig voor de democratie. Slechte ideeën bestrijden met betere, dat is juist wat onze democratie vermag. Dus actief Arnhem, ga gerust verder met discussiëren en debatteren.
Waar de democratie wel degelijk gevaar loopt, is waar wij niet de onderwerpen bestrijden, maar de mensen beschimpen. Affectieve polarisatie wordt dit genoemd, als onderscheid van inhoudelijke polarisatie. Karaktermoord, in gewoon Arnhems. Ik spreek uit eigen ervaring als ik vertel hoe goedwillende mensen worden belasterd als wolven in schaapskleren die smerige complotten smeden om de wereld kwaad te doen.
Wat ‘koester de democratie’ intussen voor ons betekent, beste mensen: doen waartoe wij op aarde zijn, als overheid. Los de sociale crisis op, dus pak de tekorten aan, voor deugdelijke inkomens, betaalbare woningen, wachtlijsten voor zorg. De sociale crisis is slecht voor het persoonlijke welzijn, maar ook desastreus voor de hele democratie.
Wat staat ons te doen?
Toegang bieden tot onderwijs, wonen, zorg en veiligheid. Voor sociale grondrechten als deze heeft de overheid onze democratische instituties opgericht, zoals de scholen, woningcorporaties, zorginstellingen en politie. Lage kosten is daarna gaandeweg het motief geworden, waar juist hoge resultaten voor onze inwoners het doel dient te zijn. Dus keer de kaalslag, zorg voor scholen met kleinere klassen, organiseer betaalbare woningen, regel goede toegang tot zorg, biedt een veilige leefomgeving en zie hoe onze democratie zal bloeien.
Als democratie voor allen is, betekent ‘Koester de democratie’ ook dienstverlening. Wij hebben vrijwel allen als jongerenwerker of vrijwilliger wel eens voor onze buurvrouw of collega een verzoek ingediend, voor woningherstel of tegen overlast. Inderdaad, ook ik zelf werd van het kastje naar de muur gestuurd via call centra en contactformulieren. Laat staan laaggeletterden. Dat is hoe zij worden weggeduwd, nog voor zij afhaken.
‘Koester de democratie’ betekent zo doende voor ons allemaal dat wij de komende periode iets goeds doen door onze eigen organisaties nader te beschouwen met die vraag voor dienstverlening: hebben wij onze collega’s de middelen en posities gegeven om te werken als echte behandelaars die de mensen niet naar doodlopende paden hoeven door te verwijzen?
De verlengde onderwijstijd voor sport en culturele vorming helpt ook enorm, kinderen krijgen sociaal en cultureel kapitaal om hun leven zó in eigen hand te kunnen nemen, dat zij niet zo vatbaar zijn voor ronselende criminelen. De dealers die ik zie op de straathoeken zijn vaak zo pijnlijk jong nu; sommigen bekennen mij hun plan om hun ouders eenmalig te helpen met hun schulden, ze hebben geen idee van de onomkeerbare fuik die de misdaad neerzet. Neem van mij aan dat de georganiseerde misdaad desastreus is voor zowel de wijk als de democratie. Zoals armoede dat ook is.
Gelukkig ligt het Nationaal Programma Arnhem-Oost intussen op stoom. Wij beloven dat de opgroeiende generatie niet langer de problemen van de vorige erft. Maar oh wee als opnieuw gebeurt waarin wijkaanpak altijd teleur stelde: de Rijksfinanciering stopt na enkele jaren en de wijk blijft onaf achter. Laat het Rijk leren hoe de democratie te koesteren: door langdurig te investeren in rechtvaardigheid.
Voor mij begon het nieuwe jaar hoopvol. Al dan niet met afvalprikker in de hand…
Ik kijk naar hoe onze mensen de kans krijgen om schulden op te oplossen en van bijstand naar werk te komen. Ik kijk om mij heen en zie hoe de leerlingen van Rijn IJssel klaar staan voor het podium – made in Arnhem dankzij onze docenten en jongerenwerkers. Reken maar dat onze bevrijders van tachtig jaar geleden trots zouden zijn als zij ons zo bijeen zagen!
Beste mensen, alle lichten staan op groen om u een mooi democratisch jaar te wensen, vol debat en menselijkheid, vol vrede en veiligheid.
