ARNHEM – Als je door het centrum van Arnhem loopt, heb je het misschien niet zo door, maar Arnhem is een oude stad. Arnhem is veel ouder dan de meeste oud-Hollandse steden in het westen van het land. Over tien jaar blaast Arnhem 800 kaarsjes uit.
(Door: Patrick Arink)
In Arnhem hebben we nooit zoveel oog voor het verleden. Arnhem is altijd een stad geweest die de blik naar voren heeft gehad. Innovatie en dingen doen die nog niet eerder gedaan zijn, zit in het DNA van de stad. We waren bijvoorbeeld aan het eind van de middeleeuwen de eerste stad ter wereld die een rivier verlegden zodat we onszelf Rijnstad konden noemen, om maar een voorbeeld te geven.
En die blik naar de toekomst zit er nog steeds in. Arnhem a bridge too far? Als stad vertaalden we dat meteen naar ‘A bridge to the future’. De Eusebiuskerk werd in de oorlog zwaar beschadigd, maar straalt nu weer als vanouds.
Maar dit is Arnhem. Dus de Eusebius is geen suffe kerk die ze overal wel hebben. Wij hebben een lift naar boven met een magnifiek panorama over de stad, twee glazen balkons om indruk te maken op Instagram en nieuwe imposante toegangsdeuren die het verhaal van de kerk vertellen. En de Eusebius is bovendien de eerste klimaatneutrale kerk ter wereld. Arnhem heeft altijd de blik naar de toekomst gericht.
Maar we dwalen af. Het verleden. Daar gingen we het over hebben.
Noormannen
Dat Arnhem ruim voor de Slag om Arnhem ook al een stad van belang was, is iets dat we vaak vergeten. We waren de hoofdstad van het machtige hertogdom Gelre in de vijftiende en zestiende eeuw, maar de geschiedenis van Arnhem gaat terug tot de tijd van de Noormannen in de negende eeuw.
In 847 was Meinerswijk belangrijk genoeg voor de Noormannen om vanuit Scandinavië naar toe te varen om te plunderen. Vroege bewoning in wat dan nu Arnhem is, maakt Arnhem nog geen oude stad. Nijmegen kan zichzelf dan wel de oudste stad van Nederland noemen, maar je bent geen stad omdat er toevallig een Romeins legerkamp lag op de plek waar pas duizend jaar later een stad ontstond.
Stadsrechten
Je bent pas officieel een stad wanneer je stadsrechten hebt gekregen. En wanneer je naar die ranglijst kijkt, hoort Arnhem tot de kopgroep van oudste steden in Nederland. Arnhem kreeg stadsrechten in 1233.
In de lijst met de 100 oudste steden van Nederland, staat Arnhem op de 27e plaats, net na Nijmegen (1230) en Zwolle (1230). Maar eigenlijk is de positie van Arnhem een flink eind hoger dan dat.
De ranglijst wordt aangevoerd door Aerdenburg, dat stadsrechten kreeg in 1127. Maar niemand in Nederland zal Aerdenburg zien als stad. Andere plekken met oudere stadsrechten dan Arnhem zijn onder meer Biervliet, Hulst en Wessem.
Bovendien staat in de top 100 ook een ‘stad’ als Burghorn. Burghorn is tegenwoordig een wijk van Schagen. En wat dacht je van ‘steden’ als Niervaart en Reimerswaal? Die twee steden zijn al eeuwen geleden verzwolgen door de golven.
Kortom: je kunt beter kijken naar een lijst waar steden op staan die nog steeds stad zijn. Als we kijken naar de G40, die gevormd wordt door 40 grote gemeenten in Nederland, staat Arnhem op de elfde plek.
Daarmee staat Arnhem een flink eind hoger dan vrijwel alle oud-Hollandse steden waarvan we het idee hebben dat ze ouder zijn dan Arnhem: Amsterdam (1306), Rotterdam (1340), Haarlem (1245), Delft (1246) en Alkmaar (1254) zijn allemaal een stuk jonger dan Arnhem.
Dat zal waarschijnlijk de reden zijn dat zoveel mensen uit het westen in Arnhem willen wonen: Arnhem heeft verleden én toekomst!
