Het is een voetnoot in de geschiedenis die je in boeken over het leven van Napoleon niet tegen zal komen. Maar het was keizer Napoleon Bonaparte himself die in 1811 het initiatief nam om de Arnhemsche Courant op te richten.
In 1811 bezocht Napoleon Arnhem voor een flitsbezoek. De Franse keizer had het voormalige Koninkrijk Holland zojuist ingelijfd in zijn keizerrijk en hij maakte een rondje langs verschillende Nederlandse steden.
Kort na zijn bezoek aan Nederland, bepaalde Napoleon dat ieder departement in het Hollandse deel van het keizerrijk een eigen krant diende te hebben. Die krant stond uiteraard onder regie van de Franse gezagsdragers. Op negatieve publiciteit zat niemand te wachten. Tenminste: Napoleon niet.
“Vier vijandige kranten zijn meer te vrezen dan duizend bajonetten”, had Napoleon daarover al eens gezegd.
Veel departementen in Nederland hadden al een eigen krant. Het departement van den Boven-IJssel, waar Arnhem de hoofdstad van was, had niets. En dus werd in Arnhem een departementale krant opgericht. De redactionele leiding was in handen van Arnhemmer Steven van Bronkhorst. Namens de overheid werd hij ‘bijgestaan’ door monsieur J. L. Rapin de Thoyras.
Waar veel kranten in andere departementen braaf opschreven wat het Franse gezag graag wilde, had Van Bronkhorst grotere ambities. Hij schreef ook over de eerste katholieke mis in de Walburgiskerk en over ander nieuws dat niet uit de koker kwam van de Franse gezagsdragers.
Van Bronkhorst trok zich daar niet zoveel van aan. Hij was daarom door de Fransen al eens een paar weken gevangen gezet nadat hij een bericht had geplaatst dat door de Fransen niet werd goedgekeurd.
Van Bronkhorst kreeg het in 1813 een stuk makkelijker nadat Napoleon bij Leipzig door de Pruisen verslagen werd. Nederland werd een vorstendom en de Franse bezetter verdween. Vanaf 1 januari 1814 doopte Van Bronkhorst zijn krant om in de Arnhemsche Courant.
De Arnhemsche Courant maakte in heel Nederland al snel naam als rebelse kwaliteitskrant. Zoveel kranten waren er nog niet in Nederland. Wat de Arnhemsche Courant schreef, werd om die reden door heel Nederland gelezen. Veel gezagsdragers hadden moeite met de scherpe pen van de Arnhemsche Courant.
“De redactie der Arnhemsche Courant gaat steeds voort om alle daden van het openbaar gezag te bedillen”, had de gouverneur van Gelderland in 1840 al eens verzucht.
“Wil men de troonrede lezen zonder stuiptrekkingen of flaauwten, men houde de azijnflesch in de eene, de troonrede in de andere hand”, schreef de Arnhemsche Courant in 1845 over de troonrede.
Kortom: de krant ging openlijke confrontaties met kabinet en koning niet uit de weg. Hoofdredacteur C. A. Thieme werd vanwege bovenstaande passage over de troonrede door de rechter zelfs schuldig bevonden aan het ‘aanranden van het gezag des konings’.
Maar we dwalen af. Terug naar Napoleon.
Als officiële begindatum van de Arnhemsche Courant geldt nog altijd 1 januari 1814; de dag dat de krant haar naam kreeg. De rol die Napoleon had bij het oprichten van de Arnhemsche Courant is min of meer weggegumd uit de geschiedenis.
“Dat is opvallend”, concludeert de Arnhemse stadsarchivaris in het boek over de geschiedenis van de Arnhemsche Courant. “Het is op zich geen schande om geboren te zijn op instigatie van keizer Napoleon. De stichtingsdatum te stellen op 3 september 1811 is goed te verantwoorden.”
Goed te verantwoorden wellicht, maar ter redactie houden we het nog steeds op 1 januari 1814. Maar zoals uit dit stuk ook blijkt: we erkennen de rol die Napoleon Bonaparte speelde bij het ontstaan van de krant.
