ARNHEM – De laatste raadsvergadering voor de gemeenteraadsverkiezingen zit erop. Het is campagnetijd! Dat is een mooi moment om terug te kijken op het stemgedrag van de gemeenteraad in de afgelopen vier jaar. Één ding valt meteen op: er werd nog nooit zo dualistisch gestemd.
(Door: Patrick Arink)
Bij het samenstellen van de Meestem-meter van de Arnhemsche Courant is gekeken naar alle moties, amendementen en raadsvoorstellen die door de gemeenteraad tussen 2018 en nu zijn behandeld.
De Meestem-meter is een stemwijzer die gebruik maakt van besluiten die door de gemeenteraad in de afgelopen vier jaar zijn genomen.
In totaal werden meer dan 600 besluiten bekeken die de gemeenteraad genomen heeft tussen 2018 en nu. Dat geeft een goed overzicht van het stemgedrag in de Arnhemse gemeenteraad. Het leidt tot de volgende conclusies.
1. Dualisme viert hoogtij in de gemeenteraad
Als je een besluit wilt vinden waarbij alleen de collegepartijen voor een voorstel stemden en de gehele oppositie tegen, moet je goed zoeken. Die zijn in de afgelopen bestuursperiode amper te vinden. Dualisme viert hoogtij in Arnhem.
Vrijwel alle raadsvoorstellen waarover afgelopen vier jaar gestemd is, werden gesteund door vaak meerdere oppositiepartijen. Bovendien kwam het de afgelopen bestuursperiode regelmatig voor dat lang niet alle collegepartijen in de raad instemden met een voorstel.
De dualistische insteek van de gemeenteraad wordt veroorzaakt door twee factoren. Allereerst was het politieke landschap zeer geschikt voor een dualistische insteek. Met VVD en GroenLinks als de twee grootste partijen in het college, werd vaak een links-liberale middenkoers gevaren.
De wat linksere voorstellen werden vaak gesteund door progressieve oppositiepartijen. De wat rechtsere voorstellen kregen steun uit conservatieve hoek.
Een andere factor die van invloed is geweest, is de opstelling van het college van B&W. Bij het aantreden in 2018 beloofden de collegepartijen dat ze de gemeenteraad meer, eerder en vaker zou betrekken bij de besluitvorming dan in voorgaande colleges het geval was.
De collegepartijen volgden daarmee een belangrijke aanbeveling op die hoogleraar Paul Frissen in 2017 deed in zijn rapport ‘Patronen van Politiek’ over de Arnhemse bestuurscultuur:
“Hanteer een minder rigide opvatting van dualisme. In een stelsel van minderheden, is zoeken naar draagvlak en representativiteit van grote betekenis.”
2. Heel vaak unanieme steun
Een andere conclusie die getrokken kan worden op basis van de stemmingsuitslagen is dat de gemeenteraad veel voorstellen unaniem heeft aangenomen.
Een voorstel om in Arnhem minimaal 10.000 nieuwe bomen te planten? Het wordt met algemene stemmen aangenomen. Arnhemse buslijnen moeten behouden blijven? De hele gemeenteraad is voor. Aanpak schimmelwoningen? Alle raadsleden stemmen ermee in.
Het meest opvallende voorbeeld is het raadsvoorstel voor de Melkfabriek. Op het voormalige Cobercoterrein worden honderden nieuwe woningen gebouwd en ontstaat een nieuwe, hippe wijk.
Het voorstel werd in de gemeenteraad niet eens in stemming gebracht. Het is bij hamerslag aangenomen. Uniek voor een groot bouwproject met deze omvang.
De eensgezindheid die de gemeenteraad bij veel voorstellen toonde, laat zien dat de verschillen tussen de partijen minder groot zijn dan het aan de buitenkant soms lijkt. Iedereen wil een mooie, prettige, leefbare en groene stad. Er is vaak verschil van inzicht hoe dat het beste bereikt kan worden, maar lang niet altijd.
3. Opvallende politieke vrienden
De analyse van de stemmingen in de gemeenteraad geeft ook een goed beeld welke partijen het vaak met elkaar eens zijn. Daar zitten veel logische verbanden tussen, maar ook een paar minder voor de hand liggende verbindingen.
Het is geen verrassing dat GroenLinks en de Partij voor de Dieren heel vaak samen voor of tegen een voorstel stemmen. Het zijn beiden immers groene en progressieve partijen. Maar ook de PvdA heeft in veel gevallen hetzelfde stemgedrag als GroenLinks en de Partij voor de Dieren.
Ook de VVD, Arnhem Centraal en het CDA stemden heel vaak hetzelfde. Gezien hun positie in het politieke landschap is dat niet zo verwonderlijk. Het zijn alle drie enigszins rechts georiënteerde middenpartijen.
Iets minder voor de hand liggend is de combinatie tussen D66 en de ChristenUnie. Landelijk zit er redelijk wat ruimte tussen de standpunten van deze twee partijen, maar in Arnhem zitten D66 en de ChristenUnie opvallend vaak op één lijn.
Wat het meest opvalt in het stemgedrag in de gemeenteraad in Arnhem is dat de SP en de PVV het vaak roerend met elkaar eens zijn. Je zou verwachten dat de SP als linkse partij dichter bij de PvdA en GroenLinks staat dan bij de rechts-conservatieve PVV. In Arnhem is daar echter geen sprake van.
Er zijn tientallen raadsbesluiten te vinden waarbij de SP en de PVV als enige twee partijen voor of tegen een voorstel stemmen.
Dat werd vorige week al zichtbaar bij de lancering van het Kieskompas. Ook daar staat de SP dichter bij de PVV dan bij de PvdA. Dat beeld wordt bevestigd in de Meestem-meter, waaruit eveneens blijkt dat SP en PVV met hun stemgedrag dicht bij elkaar staan.
