DEN HAAG – Journalisten hebben amper vertrouwen in de werking van de Wet open overheid (Woo). Dat is de belangrijkste conclusie van een groot onderzoek naar de werking van de Woo. Opgevraagde documenten worden niet gestuurd, te laat verstuurd of ten onrechte zwart gelakt.
(Door: Patrick Arink)
De Woo is de opvolger van de WOB en is bedoeld om transparantie en openbaarheid van de overheid te verbeteren. Maar wat blijkt: slechts zeven procent van de ondervraagde journalisten heeft het vertrouwen dat Woo-verzoeken zorgvuldig worden afgehandeld.
En daar hebben journalisten een goede reden voor. In 87 procent van de gevallen wordt de wettelijke termijn van zes weken overschreden. En de Arnhemsche Courant is niet de enige die daarbij kwade opzet vermoedt:
“Het besluit op mijn verzoek werd om politieke redenen uitgesteld”, aldus een van de geïnterviewde journalisten.
“Het lijkt soms of iedere vorm van voorlichting gericht is op het verbergen van informatie”, aldus een andere journalist.
“Journalisten krijgen regelmatig te horen dat ze het verzoek niet kunnen afronden omdat overheidsmedewerkers teveel Woo-verzoeken hebben liggen of omdat ze met vakantie zijn”, staat in het rapport. “Hoewel mogelijk waar, zijn dit geen legitieme excuses”, aldus het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI).
“De ervaring leert dat ambtenaren vaak meer energie steken in het vertragen van de behandeling en het zo laat mogelijk verstrekken van compromitterende stukken, dan in het binnen de termijn verstrekken van overheidsinformatie”, concludeert een van de ondervraagde journalisten.
De belangrijkste bevindingen:
– Actieve openbaarmaking is nog niet verbeterd volgens journalisten.
– Journalisten hebben niet altijd vertrouwen in een zorgvuldige afhandeling van hun informatieverzoeken.
– Onderzoeken hoe besluitvorming achter de schermen tot stand is gekomen, is de voornaamste reden van een informatieverzoek.
– Journalisten zijn niet tevreden over de medewerking van de overheid bij de afhandeling van het verzoek.
– Journalisten vermoeden bewuste, politiek gemotiveerde vertragingen wanneer de wettelijke termijn om een verzoek af te handelen niet wordt gehaald.
– Journalisten denken dat de overheid uitzonderingsgronden niet altijd terecht toepast.
Verbeterpunten
Als verbeterpunt noemt het ACOI een meer open houding bij de overheid.
“de bestuurscultuur lijkt te bestaan uit wantrouwen en angst naar burgers en journalisten, waardoor het proces moeizaam verloopt. Een open houding van de overheid is noodzakelijk om dit te verbeteren.”
Een ander verbeterpunt dat het ACOI voorstelt is om Woo-verzoeken weg te halen bij de ambtenaren die inhoudelijk bij het onderwerp betrokken zijn. “Afhandelaars moeten niet tegelijkertijd de betrokkenen zijn”, aldus het ACOI.
Ook meer controle door een onafhankelijke partij wordt als verbeterpunt meegegeven.
Vanwege haar ervaringen met Woo-verzoeken in Arnhem, is ook de Arnhemsche Courant afgelopen jaar door het ACOI gevraagd mee te werken aan het onderzoek over het functioneren van de Woo.
