De schrik en ontzetting dat de PVV van Geert Wilders de meeste stemmen kreeg bij de verkiezingen is groot, met name bij de reguliere middenpartijen. Maar het zijn juist die partijen die de kiezer in de armen van Wilders hebben gedreven. Neem Groen-Linkswethouder Cathelijne Bouwkamp in Arnhem als voorbeeld.
(Door: Patrick Arink)
Politiek draait in essentie maar om één ding: vertrouwen. Als kiezer geef je je stem aan een politicus in de verwachting dat die jouw vertrouwen waard is. Beschaamt een bestuurder dat vertrouwen, dan ben je die kiezer voor altijd kwijt. Steeds meer mensen haken af bij de vertrouwde machtspartijen VVD, D66, PvdA en GroenLinks.
De afname van vertrouwen in de politiek is al een aantal jaren aan de gang. We lijken vergeten te zijn dat Forum voor Democratie en de BBB ook al een keer de grootste partij waren bij de verkiezingen.
Bij die afhakende kiezers wordt vaak gewezen naar landelijke schandalen zoals de toeslagenaffaire en de gaswinning in Groningen. Maar landelijke problemen zijn de top. Het begint altijd onderaan op lokaal niveau. Bijvoorbeeld in Arnhem.
Schaapsdrift, Milieuzone en Stadstheater
Bewoners van de Schaapsdrift hebben beroep aangetekend tegen de plannen van Bouwkamp met hun wijk. Wethouder Bouwkamp heeft laten weten dat ze dit beroep pas in april 2024 wil behandelen. Dat is (veel) later dan is toegestaan volgens de wet. Bouwkamp pleegt hier een vorm van democratische sabotage. Ze betaalt liever een boete dan zich aan de wet te houden.
“Je mag toch verwachten dat een wethouder de wet respecteert”, aldus een machteloze bewoner. “Haar gedrag is verwerpelijk. Het is toch onvoorstelbaar dat een wethouder een vonnis van de rechter negeert?”
Een paar jaar geleden creëerde GroenLinks in Arnhem, met Bouwkamp als fractievoorzitter, via een motie de strengste milieuzone van Nederland. Wie nu met een oude dieselauto op de Centrumring in Arnhem rijdt, krijgt een boete. Dat besluit wordt toegejuicht door de goedverdienende Tesla-rijder die op GroenLinks stemt. Die milieuzone is vanzelfsprekend slecht nieuws voor mensen met een laag inkomen en te weinig geld voor een schonere auto.
Diezelfde mensen zien dat wethouder Bouwkamp wél 73 miljoen euro uittrekt voor de bouw van een nieuw Stadstheater, maar dat de financiële, economische en maatschappelijke problemen in wijken als De Laar, Elderveld en Presikhaaf alleen maar toenemen.
Kortom: mensen voelen zich niet meer vertegenwoordigd door de mensen aan wie zij bij de verkiezingen hun stem en hun vertrouwen hebben gegeven. Wanneer je een bestuurder daarop aanspreekt, dan krijg je een variant op het nietszeggende lul-antwoord waarachter wethouder Cathelijne Bouwkamp zich keer op keer verschuilt:
“Ik snap dat het vervelend is, maar het algemeen belang gaat voor het individueel belang.”
Het is gelul.
De luchtkwaliteit wordt niet beter door een milieuzone. Als mensen in staat zouden zijn een schonere auto te kopen, hadden ze dat allang gedaan.
Je lost de wooncrisis niet op door goede huizen te slopen. Als je extra huizen wil bouwen zijn er voldoende alternatieven waaruit je kunt kiezen zonder dat je mensen anderhalf jaar lang tot wanhoop drijft.
Je hoeft niet 73 miljoen uit te geven aan een cultuurgebouw wat feitelijk alleen gericht is op de elite terwijl steeds meer Arnhemmers genoodzaakt zijn om naar de Voedselbank te gaan.
Je kunt altijd andere keuzes maken.
Afhaken
De drie voorbeelden hierboven zijn voorbeelden van beleid van een wethouder die haar zin wil doordrijven. Daarmee creëer je een stad waar steeds meer mensen afhaken bij de bestaande politiek.
Steeds meer mensen voelen zich niet gehoord.
Steeds meer mensen voelen zich niet serieus genomen.
Steeds meer mensen zijn boos op de politiek.
En terecht.
Dat is niet mijn conclusie, maar dat is de conclusie van Ahmed Marcouch, die voorzitter was van een commissie die onderzocht waarom mensen afhaken bij de politiek.
Marcouch: “De boosheid van mensen is vaak niet ongefundeerd of ongegrond. De overheid moet weer nabij en toegankelijk worden voor mensen. Luisteren is meer dan een keer langskomen of een werkbezoekje afleggen.”
Atlas van Afgehaakt Nederland
Het vertrouwen in de politiek daalt al jaren. In de Atlas van Afgehaakt Nederland voorspelden onderzoekers Josse de Voogd en René Cuperus een jaar geleden al een sociale noodtoestand.
“Burgers verliezen hun vertrouwen, en terecht”, concluderen zij.
Dat komt niet door politieke partijen aan het uiteinde van het politieke spectrum, maar juist door middenpartijen als VVD, PvdA, D66, en GroenLinks.
De Commissie Marcouch concludeert: “Er zijn inwoners die systematisch benadeeld worden door de manier waarop de democratische rechtsorde momenteel functioneert. Zó ernstig benadeeld, dat de sociale grondrechten, zoals het recht op huisvesting, bestaanszekerheid, sociale zekerheid, gezondheidszorg en onderwijs, niet worden waargemaakt.”
“Dit is de wraak van een groot deel van het electoraat”, concludeerde Bas Heijne deze week in NRC. “Mensen zien zich verraden door een bestuurlijke elite die niet voor hun belangen zou opkomen. Dit is de wraak van de kiezers.”
Politici die onthutst, ontzet en geschrokken zijn door de grote overwinning van Geert Wilders, moeten eens goed in de spiegel kijken. Zij hebben met hun manier van politiek bedrijven kiezers van zich vervreemd en de opkomst van Wilders zelf veroorzaakt.
