ARNHEM – Nadat 53,4 procent van de kiezers koos voor ‘ja’ bij het afvalreferendum, zal de gemeenteraad overmorgen officieel besluiten om te stoppen met diftar. Daarmee komt een einde aan een dossier dat de gemoederen al vier jaar bezighoudt. Tijd voor een terugblik. Waar ging het mis?
(Door: Patrick Arink)
Er wordt weleens gezegd dat diftar niet werkt in grote steden. Er wordt dan vaak gewezen naar steden als Hengelo en Enschede, waar de problemen met diftar vergelijkbaar zijn met Arnhem.
Toch zijn er voldoende voorbeelden van grote gemeenten waar diftar zonder grote problemen functioneert. Deventer, Ede, Maastricht, Apeldoorn: in al die steden is betalen voor iedere vuilniszak restafval minder problematisch dan in Arnhem. Er zijn verschillende redenen aan te wijzen waar het in Arnhem mis ging.
1. Communicatie
Het grootste probleem bij communicatie is de illusie dat er communicatie heeft plaatsgevonden. Met brieven, nieuwsberichten, posters en andere campagnemiddelen werd door de gemeente Arnhem weliswaar veel informatie over diftar de wereld in geslingerd, maar in die communicatie ging het grondig mis.
Diftar werd door een flink deel van de Arnhemmers gezien als iets dat van bovenaf werd opgelegd. Door de manier waarop daarover gecommuniceerd werd, werd dat niet beter gemaakt. Diftar werd ongeloofwaardig gepresenteerd door alleen de voordelen van het systeem te presenteren. Met een logo van een vuilniszak in regenboogkleuren werd een zonnige toekomst afgeschilderd: minder afval en ook nog minder kosten!
Geen woord over de nadelen: afval scheiden kost moeite en doordat de containers zonder pasje niet te openen zijn, neemt afvaldump toe. Het is natuurlijk koffiedik kijken, maar de kans is groot dat de gemeente meer mensen had meegekregen wanneer er iets minder propaganda was gevoerd en er een iets eerlijker verhaal was gegeven.
2. Verkleinde containers
De verkleinde 30 liter containers waren een idee van de gemeenteraad. De kleinere containers waren bedoeld om ouderen en mensen met een beperking tegemoet te komen. Die hebben over het algemeen kleinere en lichtere afvalzakken. Nu er voor iedere afvalzak betaald moest worden, zouden zij naar verhouding meer moeten betalen. De kleinere containeropeningen waren bedoeld om dat probleem op te vangen.
Het grote nadeel van kleinere containeropeningen werd echter onderschat. Normale 60 liter vuilniszakken pasten niet meer. In een stad waarin vrijwel iedere huishouden gebruik maakt van 60 liter prullenbakken en 60 liter vuilniszakken kun je niet verwachten dat iedereen opeens overstapt op kleinere zakken.
Bijkomend nadeel was dat veel Arnhemmers ontdekten dat er geen stevige 30 liter vuilniszakken te koop zijn in de supermarkt. Om gescheurde afvalzakken te voorkomen bleven veel mensen daarom 60 liter zakken gebruiken.
Het gevolg was bij veel afvalcontainers in de stad te zien. Te vol geladen grote vuilniszakken werden naast de containers geplaatst omdat ze niet pasten.
3. Grof vuil
Veel afval dat naast de containers werd geplaatst, zou ook met een normale opening en ook zonder afvalpas hoe dan ook niet in de container hebben gepast. Matrassen, bankstellen, krabpalen, wasrekken, huishoudelijke apparaten: op de plekken waar het mis ging met diftar werden de ondergrondse containers gezien als de ideale grof vuil verzamelplek.
Dat probleem is niet exclusief voor een gemeente met diftar. Iedere stad met ondergrondse containers heeft er last van. Er is regelmatig geopperd om de ouderwetse kraakwagen terug te brengen.
De nieuwe coalitie besloot vorige week om een milieukar in te voeren. Eén keer per maand komt er op 32 plekken in de stad een vuilniswagen te staan waar mensen afval dat niet in de containers past kwijt kunnen. Wanneer daar eerder toe besloten was, had dat veel ellende in Arnhem kunnen voorkomen.
4. Te laat met oplossingen
Er werd al in 2017 besloten om diftar in te voeren. Dat het drie jaar duurde voor het zover was, komt doordat de gemeente de introductie goed wilde laten verlopen. Vanaf het moment dat de containers op slot gingen, bleek dat de gemeente allesbehalve klaar was.
Afvalmeldingen konden aanvankelijk alleen via een verouderd en ondoorzichtig systeem worden doorgegeven. Pas na een aantal maanden stapte de gemeente over op Fixi. In studentenhuizen bleek er vaak maar één afvalpas voor meerdere bewoners beschikbaar. Pas na een tijd was het mogelijk om in studentenhuizen meerdere afvalpassen te hebben. GFT-containers bij hoogbouw werden pas maanden na de introductie van diftar geplaatst, en niet eens overal.
Kortom: de gemeente was bij de invoering van diftar te laat met oplossingen. Het waren problemen die je op je klompen kon voelen aankomen. Het gevolg was dat er veel meer afval naast de containers stond vanaf het moment dat de containers op slot gingen. Daardoor begon de gemeente al met een 1-0 achterstand, die zij aan zichzelf te wijten had.
Hoe nu verder?
Hoe het nu verder gaat, is de vraag. Duidelijk is dat de situatie van 2018 zal worden hersteld. Zonder pasje kun je dan je afval in een 60 liter container gooien.
Dat zal niet betekenen dat alle afvalproblemen voorbij zijn. Ook met een milieukar en met grotere containeropeningen zal afvaldump in Arnhem een probleem zijn. Zie de foto bovenaan dit artikel als bewijsstuk A.
Of Arnhem zal overstappen op nascheiding, zoals regelmatig geopperd wordt, is nu nog onduidelijk. Duidelijk is wel dat ook aan dat systeem nadelen kleven. Wat in ieder geval een voordeel is, is dat Arnhemmers die hun afval willen scheiden, dat ook in de toekomst kunnen blijven doen.
