ARNHEM – Hoogbouw in Arnhem is niet langer taboe. Dat bleek gisteravond tijdens een drukbezochte bijeenkomst van architectuurcentrum CASA. Onder het motto ‘Heilige Toorn’ werd gediscussieerd over de vraag of hoogbouw in Arnhem nu eindelijk van de grond komt. Conclusie: hoogbouw in Arnhem kan, maar dan wel met kleine stapjes.
(Door: Patrick Arink)
De skyline van Arnhem wordt al eeuwenlang gedomineerd door de toren van de Eusebius. Maar het is de vraag hoe lang de Eusebiustoren nog het hoogste gebouw van Arnhem is. De tijd lijkt rijp om ook in Arnhem serieus werk te maken van hoogbouw.
Plannen voor serieuze hoogbouw in Arnhem waren er al eerder. Rem Koolhaas ontwierp in de jaren negentig een 90 meter hoge toren op de plek van de kleine Eusebiuskerk. Antonio de Sola Morales had in de Rijnboogplannen eveneens een aantal hoge torens gepland. Al die plannen werden geschrapt. Hoogbouw in Arnhem ligt gevoelig.
Het leek er aan het begin van het millennium op dat de bouw van Arnhem Centraal de opmaat was naar meer hoogbouw in de stad, maar het bleef bij de twee stationstorens.
“De melktandjes van de stad”, volgens CASA-directeur Ton Schulte.
Nu lijkt het er dan werkelijk van te komen. De stad staat voor een enorme woningbouwopgave en de ruimte om nieuwe woningen te bouwen is beperkt. Bovendien is duidelijk dat niemand voorstander is van bouwen in het groen. Hoogbouw is dus het meest voor de hand liggende alternatief voor de duizenden huizen die Arnhem de komende decennia nodig heeft.
Maar als we daar als stad voor kiezen, hoe pakken we dat dan aan? Architect Stefan Prins van het Rotterdamse Powerhouse Company kwam bij CASA vertellen over de do’s en don’ts van hoogbouw.
Parelketting
Stefan Prins weet waarover hij het heeft. Powerhouse is in Rotterdam verantwoordelijk voor de bouw van de 150 meter hoge Baantower en het ontwerp van drie hoogbouwflats rond het Hofplein, waarvan de hoogste toren 280 meter hoog wordt.
Zelfs in een hoogbouwstad als Rotterdam is hoogbouw niet overal mogelijk, legt Stefan Prins uit.
“Hoogbouw lost een deel van de woonbehoefte op, maar het kan ook problemen opleveren voor de omgeving. Rotterdam werkt daarom met hoogbouwzones.”
De belangrijkste hoogbouwzone in Rotterdam loopt van het centraal station tot aan de Rijnhaven.
Prins: “Dat werkt als een soort van parelketting. Dat hiervoor gekozen is, is geen toeval. De zone loopt ongeveer door het gebied dat in 1940 gebombardeerd is. Tijdens de wederopbouw werden daar gebouwen neergezet van ongeveer dertig meter.”
Die ‘Rotterdamse laag’ vormt de basis waarop hogere torens neergezet kunnen worden.
“Je sluit aan op de wederopbouwlaag die er al staat. Een toren landt nooit op de grond”, aldus Prins. “Iedere toren staat als het ware op een podium.”
Een ander aspect waar bij het ontwerpen van hoogbouw rekening mee gehouden wordt, zijn zon en wind.
Prins: “Je moet er rekening mee houden hoeveel extra schaduw hoogbouw oplevert voor de omgeving. Dat mag maximaal één uur extra schaduw per dag zijn. Voor wind geldt hetzelfde. De hoeveelheid wind mag ook niet teveel toenemen door de bouw van een toren.”
Arnhemse laag
Waar Rotterdam in het centrum een gemiddelde bouwlaag heeft van ongeveer dertig meter, ligt dat in Arnhem heel anders. De binnenstad van Arnhem is een stuk lager. De ‘Arnhemse laag’ is gemiddeld ongeveer vijftien meter hoog. Leent zich dat wel voor hoogbouw? In Arnhem schrikken veel mensen al wanneer er een toren van 40 meter wordt gerealiseerd. Dus is hoogbouw in Arnhem wel mogelijk?
Thor Smits, bij de gemeente Arnhem verantwoordelijk voor gebiedsontwikkeling, heeft zijn twijfels.
“Die Rotterdamse laag hebben we in Arnhem niet. Ik zie het daarom niet zo snel gebeuren dat Arnhem een hoogbouwprofiel maakt. Ik denk dat échte hoogbouw, hoger dan 70 meter, in Arnhem niet zo snel komt.”
Stefan Prins beaamt dat.
“Je kunt niet meteen van 40 meter naar 280 meter. Vanuit de Arnhemse situatie is een toren van 70 meter al hoog. Het gaat erom dat er gelaagdheid is met verschillende hoogtes in de omgeving. Daar zit logica in.”
Kleine stapjes
Met kleine stapjes de hoogte in in Arnhem lijkt dé manier te zijn om meer hoogbouw in Arnhem te realiseren. Pas wanneer er meer gebouwen staan van meer dan vijftig meter, is het mogelijk om hogere gebouwen te realiseren.
Daar kun je een beetje mee spelen. Stefan Prins is in Arnhem verantwoordelijk voor de bouw van de Mandelatoren, die tegen de dijk bij Malburgen aan gebouwd wordt.
“De Mandelatoren wordt 65 meter hoog, maar vanaf de dijk is de hoogte 52 meter. Het ligt eraan vanaf waar je kijkt hoe hoog de toren is.”
Een van de bezoekers van de CASA-avond oppert om een hoge toren te bouwen in Arnhem Zuid.
“Arnhem Noord heeft de Eusebius en de stationstorens. Het zou mooi zijn als ook Arnhem Zuid een toren krijgt.”
Thor Smits: “We zijn nu in Kronenburg aan het kijken of daar een toren van 70 meter mogelijk is. Dat draait vooral om draagvlak.”
Astrid Kepers, stedenbouwkundige bij de gemeente Arnhem vult aan:
“Ik denk dat het verstandig is wanneer het nieuwe college van B&W met de stad in gesprek gaat om de principes vast te stellen. Hoogbouw gaat ook om de vraag wat de Arnhemmer ervan vindt.”
