ARNHEM – Er was niemand. Ja, er waren vertegenwoordigers van de gemeente Arnhem en het Rode Kruis om een krans te leggen. Maar verder? Niemand in Arnhem stond gisteren stil herdenking van de evacuatie van Arnhem in 1944. Arnhem is een herdenking vergeten.
Uitgebreid en massaal wordt er ieder jaar stilgestaan bij de Slag om Arnhem. De Britse luchtlandingen in Arnhem in 1944 hebben diepe sporen nagelaten in het DNA van de stad. Als gevolg van de Britse aanval, besloot de Duitse bezetter dat Arnhem op 25 september 1944 ontruimd moest zijn.
90.000 Arnhemmers moesten tijdens de evacuatie huis en haard achterlaten. Arnhem werd negen maanden lang een spookstad. Een stad die bovendien systematisch werd geplunderd door de Duitsers en bij de bevrijding in april 1945 grondig werd gebombardeerd door de geallieerden.
Misschien nog wel meer dan de Slag om Arnhem, heeft de evacuatie het DNA van Arnhem voor altijd veranderd. Het is een gebeurtenis om ieder jaar uitgebreid bij stil te staan, zou je zeggen.
Dat is niet het geval.
Ondanks een oproep van burgemeester Marcouch een paar jaar geleden, is er de laatste jaren maar heel weinig aandacht voor de evacuatie. Al jaren komen er op 25 september slechts enkele tientallen mensen naar de herdenking bij het monument op de hoek met de Apeldoornsestraat en het Velperplein.
Triest dieptepunt was de herdenking van gisteren. De herdenking die er eigenlijk niet was.
Zo kan het niet langer
Zo kan het niet langer, besloten GroenLinks en VVD een paar jaar geleden al. Zij deden eerder al een oproep om meer aandacht te geven aan de jaarlijkse herdenking van de evacuatie. Die oproep herhaalden zij gisteren.
GroenLinks, VVD en anderen zouden graag een passende herdenking van de evacuatie zien. Zij vragen het college van B&W daarom wat Arnhem gaat doen om de herdenking meer onder de aandacht te brengen.
Op initiatief van de twee politieke partijen werd eerder al een amendement aangenomen waarin het college van B&W de opdracht kreeg om een extra evacuatie-monument te realiseren.
De huidige plaquette op de Apeldoornsestraat wordt gezien als onvoldoende. De plaquette aan de gevel van de drukke straat leent zich niet voor het houden van (grootschalige) herdenkingen. Een nieuw monument, op een prominente plek op de singel, moet daar verandering in brengen.
Het is de bedoeling dat dit nieuwe monument bij de herdenking van 2022 gereed is. GroenLinks en de VVD vragen het college van B&W hoe het daarmee staat.
Evacuatie
Op last van de Duitse legerleiding was op zaterdag 23 september 1944 besloten dat Arnhem geëvacueerd moest worden. Volgens de Duitsers was Operatie Market Garden nog lang niet voorbij en Arnhem zou in de komende gevechten een rol blijven spelen.
Via stencils die op straat in de hele stad waren opgehangen, werd het evacuatiebevel verspreid. De 90.000 inwoners van Arnhem kregen twee dagen de tijd om de stad te verlaten. Op maandagavond om 20.00 uur moest iedereen zijn huis verlaten hebben.
P.R. van Iddekinge concludeert in zijn boek ‘Arnhem’, over de evacuatie: “Wie kennissen in de buurt van Arnhem had wonen bij wie men terecht kon, was iets sneller geneigd om een paar koffers te pakken en de stad uit te gaan. Zo wilden die kennissen het vaak ook wel opvatten. Lang zou het immers niet duren.”
De geallieerden waren vanaf het begin van Market Garden 75 kilometer opgerukt naar het noorden en hadden een paar dagen ervoor Nijmegen bevrijd. De evacuatie kon daardoor niet heel lang duren, dachten veel Arnhemmers. Binnen een paar dagen zou ook Arnhem bevrijd zijn door de Tommies.
Niemand realiseerde zich op dat moment dat de bevrijding van Arnhem nog maanden op zich zou laten wachten.
