Commentaar: omgang met persvrijheid kent een verontrustend patroon

/

EDE – Journalisten van de Edese Vos en van de Arnhemsche Courant werden vorige week geweerd bij een openbare raadsbijeenkomst in het Kröller-Müller museum. De weigering toont een zorgwekkend gebrek aan respect voor persvrijheid. Maar erger is dat het incident past in een verontrustend patroon.

(Door: Patrick Arink)

Het voorval bij het Kröller-Müller museum heeft wel wat zaken losgemaakt. Wethouder Peter de Pater uit Ede heeft in de Gelderlander zijn spijt betuigd: “Het is niet wat ik heb gewild. Ik heb er pijn van in mijn pens.”

Ondertussen heeft de gemeenteraad van Ede tijdens een besloten presidiumvergadering de regels strak getrokken:
Alle raadsbijeenkomsten zijn openbaar, ook bijeenkomsten die buiten het stadhuis worden georganiseerd. Wanneer een externe partij mensen zoals journalisten weigert, zoals vorige week gebeurde bij het Kröller-Müller museum, gaat de bijeenkomst niet door. De bijeenkomst wordt dan verplaatst naar het gemeentehuis.

Het is een goede zaak, maar die stap is op zich niet zo verwonderlijk. Het is de wet.

Patroon van obstakels

Wanneer het gaat over aantasting van de persvrijheid, kijken mensen vaak naar landen als Rusland of Israel. Maar op de Persvrijheid Index vond Nederland zichzelf in 2022 terug op de 28e plek, na jarenlang in de top 10 gestaan te hebben.

NVJ-voorzitter Renske Heddema destijds: “Het verwondert mij niet. De daling wordt mede veroorzaakt door een bestuurscultuur die openheid en persvrijheid aan zijn laars lapt.”

Zowel de Edese Vos als de Arnhemsche Courant worden stelselmatig tegengewerkt. Het incident bij het Kröller-Müller museum past in een patroon van obstakels.

De Edese Vos kreeg te maken met het inzetten van een advocaat en zelfs het Openbaar Ministerie. Bovendien worden ambtenaren afgeschermd, wordt gedreigd met procedures, wordt gesneerd naar journalisten en wordt informatie achtergehouden.

Ook de Arnhemsche Courant kreeg te maken met tegenwerking. Twee ambtenaren en een raadslid deden vorig jaar zonder goede reden aangifte wegens bedreiging, een ander raadslid ging over tot fysieke belaging. Ondertussen werd er door de afdeling Juridische Zaken in overleg met de wethouder gewerkt aan een pandverbod voor het stadhuis.

Het pandverbod werd na drie maanden voorbereiding uiteindelijk geblokkeerd door burgemeester Marcouch. Het OM heeft alle aangiften wegens bedreiging onmiddellijk geseponeerd.

Tot drie keer toe moest de Arnhemsche Courant naar de rechtbank stappen om de gemeente te dwingen informatie vrij te geven. Over de sneren door raadsleden naar journalisten hebben we het al niet eens.

Giftig klimaat

Bedreigingen, intimidatie en fysiek geweld hakken er wel in. De Arnhemsche Courant deed een van de 249 meldingen die PersVeilig afgelopen jaar ontving. Voor de Arnhemsche Courant was de tegenwerking afgelopen jaar aanleiding om geen verslag meer te doen van raadsvergaderingen in Arnhem. In het stadhuis heerst een giftig klimaat waar de Arnhemsche Courant zich niet veilig voelt.

Openbaarheid van bestuur is geen gunst, maar een grondrecht. Het is een grondrecht dat wordt aangetast. Niet in Gaza, Noord Korea of in de Verenigde Staten van Donald Trump. Maar hier, in Nederland.