ARNHEM – Hoe maken we de binnenstad toekomstbestendig? Daarover ging het dinsdagavond tijdens een bijeenkomst van architectuurcentrum CASA. De mening van de aanwezigen was verrassend eenduidig. Met minder winkels, meer woningen, meer groen en meer levendigheid blijft de binnenstad het bruisend hart van Arnhem.
(Door: Patrick Arink)
De tijd dat Arnhem de Beste Binnenstad van Nederland was ligt inmiddels ver achter ons. De Bijenkorf verdween, V&D ging failliet en door de concurrentie van online shopping krimpt het aantal winkels.
Het is een ontwikkeling die niet alleen in Arnhem, maar in veel steden te zien is. De trend vraagt om een andere inrichting van binnensteden in Nederland. Maar hoe doe je dat? Iemand die daar veel van weet is stedenbouwkundige Tess Broekmans van bureau Urhahn. Broekmans is specialist op het gebied van binnenstedelijke ontwikkeling.
Broekmans ziet dat veel gemeenten kiezen voor een compactere binnenstad, waarbij het winkeldeel wordt teruggebracht tot minder straten. De ruimte die zodoende vrijkomt wordt gebruikt voor woningen. Maar zo’n ingreep in Arnhem is volgens Tess Broekmans helemaal niet nodig.
“In vergelijking met andere steden heeft Arnhem een geweldige binnenstad. Er is reden genoeg om trots te zijn.”
Rijnboog
Broekmans kent de binnenstad van Arnhem goed. Bureau Urhahn werd na het Rijnboog-debacle door de gemeente Arnhem ingehuurd om nieuwe plannen te maken voor met name de zuidelijke binnenstad.
“Het is de redding van de binnenstad geweest dat het Havenkwartier nooit gerealiseerd is”, stelt Broekmans. “Het was een gebiedsontwikkeling die veel te groot was voor Arnhem. De leegstand valt nu mee. Als het Havenkwartier gerealiseerd was, was dat zeker anders geweest.”
Volgens Broekmans kun je wel lacherig doen over de pompeuze Rijnboogplannen van De Sola Morales, maar een onderdeel van de Rijnboogplannen dat wel gerealiseerd is, is een groot succes.
Broekmans: “Rozet en het gebied daar omheen is heel goed gelukt. Het is een vorm van stedelijke acupunctuur die werkt. Door dat soort kleinschalige ingrepen toe te passen, kun je de binnenstad van Arnhem meer kwaliteit geven.”
Kleiner winkelhart
De binnenstad van Arnhem zal in de toekomst minder winkels tellen dan nu het geval is. Maar
volgens D66-fractievoorzitter Mattijs Loor is het onverstandig om daarop te focussen.
“Ik denk dat we een achterhaalde discussie voeren als we het hebben over de binnenstad als winkelhart. Wat we ons moeten afvragen is hoe we de binnenstad aantrekkelijk houden met een kleinere winkelfunctie.”
Walter van Cleef van Platform Binnenstad Arnhem (PBA):
“Het winkelgebied wordt kleiner, maar het belevingsgebied moet groter worden.”
Tess Broekmans is het daar volledig mee eens.
“Het gaat om een mix aan functies. Je hebt gebouwen en stenen, maar het zijn de mensen waar het om gaat. Je moet het op straat waarmaken met goede openbare ruimte met genoeg groen.”
Arnhem is natuurlijk een groene stad, maar in de binnenstad is er op dat vlak nog veel winst te behalen. Berry Kessels deed vorig jaar voor PBA onderzoek naar de binnenstad. Bij zijn onderzoek kwam hij een ander onderzoek tegen waar gekeken werd naar de hoeveelheid groen in binnensteden in Oost-Nederland.
“Er zijn binnensteden in 125 gemeenten onderzocht. Arnhem stond met de hoeveelheid groen in de binnenstad op de 125e plaats.”
Volgens Berry Kessels heeft Arnhem voldoende in huis om de binnenstad te versterken:
“Aan de hand van de steekwoorden ‘groen, creatief en vrij’ kun je het DNA van Arnhem voelbaar en tastbaar maken.”
De Arnhemse binnenstad heeft het voordeel dat de ‘culturele mijl’ dwars door de binnenstad loopt, met Rozet, Focus en de Eusebius vrijwel direct achter elkaar. Maar ook daar is volgens Meike Verhagen van de Eusebius nog een wereld te winnen.
“De binnenstad moet een grotere culturele functie krijgen. Arnhem heeft in de binnenstad een aantal prachtige historische gebouwen, zoals het Duivelshuis, de Sabelpoort en het Presikhaefhuis. Het heeft mij altijd verbaasd dat die gebouwen niet toegankelijk zijn. Maar dat gaat veranderen. Er wordt aan gewerkt om deze gebouwen open te stellen voor bezoekers.”
Meer woningen
Ook een toename van het aantal woningen in de binnenstad moet helpen om meer levendigheid in de binnenstad te realiseren. Het is een trend die al een aantal jaren aan de gang is. Verschillende grote kantoorgebouwen in de binnenstad werden getransformeerd tot woningen, zoals het oude Arbeidsbureau aan het Eusebiusplein, het vroegere Luzac-college en het kantoorpand op de hoek van de Broerenstraat en de Koningstraat.
Toch heeft Arnhem in vergelijking met andere steden slechts weinig woningen in de binnenstad. Op dit moment zijn er binnen de singels 5.000 woningen te vinden.
Naast transformatie en nieuwbouw bij bijvoorbeeld het Bartokpark, is wonen boven winkels een punt dat weer in de aandacht staat. Grote vastgoedeigenaren waren daar nooit een groot voorstander van. Maar nu de huizenprijzen stijgen en de vierkante meterprijs van winkels in een aantal jaar al met een derde gedaald is, is wonen boven winkels voor vastgoedeigenaren opeens een interessante optie.
Stedenbouwkundige Astrid Kepers van de gemeente Arnhem ziet dat wel zitten. Ook om woningen te realiseren in winkelpanden zelf.
“We hebben nu ongeveer 4.000 vierkante meter winkelruimte die leegt staat. Die kun je ook opvullen met woningen.”
Voor Astrid Kepers is het een interessante avond.
“Volgend jaar gaan we als gemeente aan de slag met een ontwikkelperspectief voor de Arnhemse binnenstad. Dan gaan we het hebben over alle zaken die vanavond voorbij zijn gekomen.”
Je zou met een beetje overdrijving kunnen zeggen dat de blauwdruk voor het ontwikkelperspectief voor de binnenstad van Arnhem op dinsdagavond bij CASA is geschreven.
