ARNHEM – Architect en stedebouwkundige Violette Schönberger was gisteravond door architectuurcentrum CASA uitgenodigd om iets meer te vertellen over de mogelijkheden van flexwonen. Volgens Schönberger moeten we de robuustheid van de stad gebruiken om flexbiliteit in te zetten. Niet als korte termijnoplossing, maar voor de lange termijn. “Met tijdelijke oplossingen maak je geen stad.”
(Door: Patrick Arink)
“Als het gaat om flexwonen, denken we vaak aan snelle oplossingen”, aldus Violette Schönberger. “Dan krijg je bijvoorbeeld gestapelde zeecontainers die als woning worden gebruikt. Maar hoe flexibel is dat? De enige flexibiliteit is dat je ze neer kunt zetten, en weer weg kunt halen. Dat lost een acuut probleem op, maar het is geen blijvende oplossing.”
Volgens Schönberger moeten we anders kijken naar steden.
“Tegenwoordig is het zo dat als je flexwoningen weghaalt, er helemaal niets overblijft. Het is veel interessanter om te kijken hoe we de bestaande stad kunnen versterken, zoals dat al eeuwenlang is gegaan. Een amfitheater in de Italiaanse stad Lucca wordt opeens een plein. De vraag is dus of je flexibel wonen kunt maken met een robuuste structuur waaraan de stad door kan bouwen.”
Flexwonen is iets dat overal speelt. Het lijkt een ideale tussenoplossing om snel te voldoen aan extra woonruimte, vaak voor acuut woningzoekenden zoals statushouders, gescheiden mensen en studenten die anders nooit bij hun ouders wegkomen. Maar volgens Schönberger moeten we iets uitzoomen om te zien dat er meer aan de hand is.
Veranderde woonvraag
“Er is een gigantische stijging van het aantal eenpersoonshuishoudens”, aldus Schönberger. “Tegelijkertijd zien we dat de gemiddelde woonduur daalt. We verhuizen met z’n allen eens in de zeven jaar. Dus eigenlijk is iedereen wel een flexwoner aan het worden. Het probleem is dat je een structurele verandering van de woonmarkt hebt, die we met tijdelijke oplossingen willen oplossen. Maar met tijdelijke oplossingen maak je geen stad.”
“Wat we nodig hebben zijn robuuste dragers die de stad versterken en een flexibele inbouw die blijvend kan reageren op de wisselende ruimtevraag”, aldus Schönberger.
Volgens Violette Schönberger moeten we daarom na gaan denken over flexibele woonconcepten voor de lange termijn. Een voorbeeld van zo’n concept onderzocht Schönberger samen met Rijksbouwmeester Floris Alkemade in Kerkrade.
Schönberger: “Kerkrade ligt in een krimpregio. In Kerkrade staan een aantal flats uit de hoogtijdagen van de mijnen die op de nominatie staan om gesloopt te worden. Sloop is vaak een pavlov-reactie. Wij hebben een alternatief plan gemaakt, waarbij we de systeembouw laten staan. Dat is een robuuste structuur. Daarbinnen kun je van alles doen.”
Het idee van Schönberger was om een aantal van de woningen samen te voegen tot uitgebreide penthouses, maar ook om bedrijven, horeca, een bioscoop, een klimhal en andere functies binnen de flat te realiseren.
“Binnen de architectuur werd heel enthousiast gereageerd op dit idee”, vertelt Schönberger. “Maar de flat is inmiddels gesloopt. Overigens was het nooit de bedoeling dat ons idee hier zou worden uitgevoerd. Het was een denkoefening. Het heeft wel geleid tot twee projecten waar we met ons bureau nu aan werken.”
Merwedeterrein
Schönberger onderzocht ook het Merwedeterrein in Arnhem op de mogelijkheden voor flexwonen.
“Vanwege de ingewikkelde ontwikkeldriehoek die je hebt tussen de spoorlijnen in en de lastige logistiek hebben wij hier een ander voorstel gemaakt. Zou je daar niet een publiek toegankelijke begraafplaats kunnen maken die ook de functie heeft als park, was ons idee.”
Het is juist hier dat de gemeente Arnhem bedacht heeft om een wijkje met flexwoningen te realiseren.
Ontwikkelmanager Nanja Oliemans van de gemeente Arnhem: “Op 8 maart besluit de gemeenteraad over het Merwedeterrein. We hopen dat we hier in december 150 flexwoningen neer kunnen zetten. Het zijn permanente woningen, die hier voor een periode van tien jaar blijven staan. Daarna moeten ze weg omdat Prorail dan met het spoor aan de slag wil. Het terrein krijgt vervolgens de rol van park in het kader van de plannen met Spoorzone Arnhem Oost.”
Anders dan bij ‘gewone’ flexwoonprojecten, verdwijnen de woningen niet.
Oliemans: “We weten nog niet waar, maar wanneer de flexwoningen verdwijnen van het Merwedeterrein, krijgen ze een definitieve plaats op een andere locatie in de stad. Het zijn kwalitatief goede woningen.”
Het idee van de gemeente Arnhem voor het Merwedeterrein is een flexwoon-oplossing die niet geheel aansluit bij de visie van Violette Schönberger. Maar volgens presentator Edwin Verdurmen hebben we daar in Arnhem al een mooi voorbeeld van.
“Het Spijkerkwartier. Dat is een wijk met een robuuste structuur die steeds weer een andere flexibele invulling krijgt. De wijk is gebouwd als villawijk met herenhuizen voor de gegoede burgerij in de tweede helft van de negentiende eeuw. Maar als je nu kijkt vind je in die huizen niet alleen woningen, maar ook kantoren, restaurants, studentenwoningen en heel veel andere functies. En natuurlijk heeft het Spijkerkwartier ook een tijd lang de functie gehad van roze buurt. Het Spijkerkwartier vindt zichzelf iedere paar jaar opnieuw uit.”
