ARNHEM – De waterveiligheid komt nu en in de toekomst niet in gevaar wanneer de plannen voor Stadsblokken-Meinerswijk worden uitgevoerd. Dat is de belangrijkste conclusie uit onderzoek dat in opdracht van de Raad van State is uitgevoerd.
(Door: Patrick Arink)
Het zijn bezwaren die tegenstanders al jarenlang aanvoeren om de ontwikkeling van Stadsblokken-Meinerswijk tegen te houden:
– Door klimaatverandering komt er veel meer water ons land binnen dan waar de modellen van Rijkswaterstaat rekening mee houden.
– Bij extreem hoogwater kan Rijkswaterstaat de verdeling van al dat water over de verschillende rivieren niet goed reguleren.
– Wanneer deze plannen worden uitgevoerd, kunnen er in de toekomst geen extra maatregelen meer worden genomen om de veiligheid te waarborgen.
In een ultieme poging de plannen tegen te houden, stapten de tegenstanders naar de Raad van State. Die vond dat zij de bezwaren niet goed kon beoordelen en vroeg aan de Stichting Advies Bestuursrechtspraak (STAB) om een zogeheten deskundigenrapport te maken. Centrale vraag: zijn de hoogwaterbezwaren van tegenstanders valide?
In een lijvig rapport oordeelt de STAB dat de bezwaren ongegrond zijn.
De hoeveelheid water die langs Arnhem stroomt, zal ook in de toekomst niet toenemen, wordt in het rapport geconcludeerd. Bovendien kan Rijkswaterstaat hoogwater prima reguleren over de Waal, de IJssel en de Nederrijn en is er in de plannen voor Stadsblokken-Meinerswijk voldoende ruimte om in de toekomst eventueel extra maatregelen te nemen.
22.000 kuub per seconde
Onder leiding van klimaatwetenschapper Pier Vellinga voeren tegenstanders aan dat de hoeveelheid water die vanuit Duitsland over de Rijn ons land binnenkomt, door klimaatverandering kan toenemen tot 22.000 kuub per seconde.
In de modellen van Rijkswaterstaat wordt uitgegaan van maximaal 18.000 kuub per seconde bij Lobith. En daar heeft Rijkswaterstaat een goede reden voor.
In Duitsland liggen de dijken lager dan in Nederland. Een waterafvoer die hoger ligt dan 17.500 kuub per seconde, zal leiden tot overstromingen in het Duitse stroomgebied van de Rijn. Een hogere waterafvoer op de Rijn bij Lobith is daardoor niet realistisch.
Overigens is de 18.000 kuub die Rijkswaterstaat als maximum ziet al een toename ten opzichte van de huidige grens. Nu ligt die op 16.000 kubieke meter water per seconde die over de Rijn bij Lobith ons land binnenkomt.
Al dat water komt niet langs Arnhem. Tegenstanders suggereren dat door handig gebruik te maken van de foutieve veronderstelling dat Arnhem aan de Rijn ligt. Arnhem ligt echter aan een hele andere rivier: de Nederrijn.
Vanaf Lobith splitst de Rijn eerst in de Waal en het Pannerdensch Kanaal. Het Pannerdensch Kanaal splitst vervolgens in de IJssel en de Nederrijn bij Arnhem. De maximale hoeveelheid rivierwater die over de Nederrijn wordt afgevoerd is veel lager dan 16.000 of 18.000 kuub. Dat is en blijft maximaal 3.380 kubieke meter water per seconde.
Niet meer water langs Arnhem
Het lijkt raar dat Rijkswaterstaat erkent dat de maximale hoeveelheid rivierwater de komende tachtig jaar zal toenemen, maar dat dit niet zal leiden tot meer water dat via de Nederrijn door Arnhem stroomt. Toch is het eenvoudig uit te leggen.
Door bebouwing langs de Lek is het in Zuid-Holland onmogelijk om extra maatregelen te nemen om de capaciteit van de Lek te vergroten. De Nederrijn die door Arnhem stroomt, gaat stroomafwaarts over in de Lek. Als er meer rivierwater via de Nederrijn wordt afgevoerd, stroomt Zuid-Holland onder water.
Daarom is in de Waterwet vastgelegd dat de maximale afvoercapaciteit van de Nederrijn nu en in de toekomst blijft zoals hij is.
“Op basis van het beleid “Lek ontzien”, zal bij een toename een dusdanige herverdeling van het water over de verschillende rijntakken plaatsvinden, waardoor de hoeveelheid water die over de Nederrijn wordt afgevoerd in deze maatgevende situatie hetzelfde blijft”, concludeert de STAB.
Regelwerken
Om het rivierwater over de verschillende rivieren te verdelen, maakt Rijkswaterstaat gebruik van zogeheten ‘regelwerken’. Een soort van gemalen die rivierwater de juiste kant op stuwen.
Tegenstanders vrezen dat deze regelwerken onvoldoende functioneren wanneer er bij Lobith meer dan 16.000 kubieke meter water per seconde stroomt. In het deskundigenverslag wordt dat bestreden.
“Op basis van de stukken blijkt niet dat de regelwerken niet afdoende zouden functioneren.”
Ook het argument van tegenstanders dat er in de toekomst geen aanvullende maatregelen genomen kunnen worden wanneer de plannen voor Stadsblokken-Meinerswijk worden uitgevoerd, wordt in het deskundigenrapport van tafel geveegd:
“Er zijn in het gebied voldoende mogelijkheden voor aanvullende rivierverruiming, mocht dit vanwege de afvoerverdeling of andere opgaven (zoals natuurontwikkeling of dijkversterking) nodig zijn. Ook blijft het mogelijk om de afvoercapaciteit van de rivier te vergroten door de dijken te verhogen.”
Niet volgens de regels
Er is één punt waarbij het deskundigenrapport van de STAB wel de kant van de tegenstanders kiest. Het plan voldoet naar de letter niet aan het Barro; het Besluit Algemene Regels Ruimtelijke Ordening.
“Met het plan en de vergunning wordt afgeweken van de normen uit het Rivierkundig beoordelingskader betreffende de afoerverdeling”, concludeert de STAB.
“Uit de beoordeling blijkt niet dat wordt voldaan aan het afwegingskader uit het Barro, dat de ruimte voor de rivier plaatsvindt op een vanuit rivierkundig oogpunt bezien zo gunstig mogelijke locatie.”
De STAB toont daar echter begrip voor.
“Bij de beoordeling of sprake is van een belemmering voor de toekomstige vergroting van de afvoercapaciteit van de Nederrijn is geconstateerd dat er geen plannen zijn voor het verder inrichten van de uiterwaarden Stadsblokken Meinerswijk als waterbergingsgebied.”
Het deskundigenrapport ligt inmiddels bij de Raad van State. In mei neemt de Raad van State een definitief besluit over de plannen voor Stadsblokken-Meinerswijk.
De conclusies uit het deskundigenrapport zijn volledig in lijn met de analyse die de Arnhemsche Courant anderhalf jaar geleden al maakte. Dat artikel vind je via deze link. Alle artikelen in de Arnhemsche Courant over Stadsblokken-Meinerswijk vind je op deze pagina.
