ARNHEM – Vrijdagmiddag 15 september vond aan de vooravond van de Airborne-herdenkingen in Musis de conferentie ‘Bridge to the Future’ plaats.
Thema van ‘Bridge to the Future is dit jaar ‘weerbare democratie’. Tijdens de bijeenkomst hield burgemeester Marcouch onderstaande toespraak.
—
Geachte aanwezigen, beste mensen, welkom minister Bruins Slot,
Wij zijn hier bij elkaar in Musis op de dag dat wij in Arnhem de Slag om Arnhem herdenken. Vandaag gedenken wij de offers van de oorlogsgetroffenen, de ontberingen van de evacuees en bedanken wij de veteranen voor onze vrijheid.
Voor Arnhem is dit een grote dag, wij kijken vandaag de stad in haar ziel, omringd door graven en monumenten als stille getuigen die zeggen ‘gedenk waarvoor wij streden’. Die bezinning delen wij met onze regio. En Arnhem zou Arnhem niet zijn als de stad niet zou beseffen dat de slag om Arnhem een slag om Nederland was, cruciaal voor grote delen van ons land en voor Europa, doordat de bezetting een half jaar langer heeft geduurd dan gehoopt. Na de slag om Arnhem moesten bijna 100.000 evacuees hun stad verlaten, werd Arnhem platgebombardeerd en werden grote delen van Nederland uitgehongerd. Maar het zicht op de bevrijder was daar, er was hoop.
Beste mensen, de herdenking vanavond begint in de Eusebiuskerk en besluiten wij langs de Rijn bij de Bridge to Liberation. Hier zijn wij voor de Bridge to the Future. De vraag die wij onszelf gesteld hebben dit jaar, is wat onze herdenking bewerkstelligt voor onze democratie.
Wij houden van onze democratie als onze beste methode voor een menselijk samenleving. Want het is de democratie die bewerkstelligt dat wij als mensen ertoe doen, alle mensen, van jong tot oud.
Arnhem neemt de hele maand september de tijd om te herdenken. De Arnhemmers haalden de Airbornevlaggen tevoorschijn zodra het september werd en halen die pas weg als het oktober wordt.
Het past heel goed om juist vandaag en juist hier in Arnhem stil te staan bij de democratie. De bezetters ontnamen ons de democratie, onze bevrijders gaven die terug, wij sleutelden en bouwden, maar toch is zij gaandeweg veronachtzaamd.
Terwijl democratie zoveel nodig heeft.
Als eerste vrijheid. Vrijheid maakt dat wij ideeën bestrijden met ideeën, opdat de beste ideeën winnen; zonder geweld en overal, van buurthuis tot talkshow. En iedereen kan meedoen. Ook doordat wij van conflicterende ideeën compromissen kunnen maken. Wij doen dat van parlement tot raadzaal. Dat kunnen wij doordat wij ons verantwoordelijk voelen voor minderheden. Maar tegelijk herkennen wij in het compromis ons oorspronkelijk idee vaak met moeite terug, waardoor veel mensen hun bijdrage nauwelijk terugzien. Daarom is het zo belangrijk dat wij zichtbaar maken hoe democratie werkt, in de pers, op televisie, in de jongerencentra, op school tijdens de burgerschapslessen of ’s middags bij de verlengde schooldagen. Met rondleidingen op het stadhuis, ons huis van de democratie. Wij hebben iedereen nodig.
Democratie vraagt naast vrijheid en vorming ook veiligheid. Voor de vrijheid die de geallieerde ons brachten, hebben wij mensen nodig die normen in ere houden. Zodat niet het idee van de sterkste wint, maar het beste idee wint, dankzij onze normendragers.
En toch. De democratie is zo van iedereen geworden, dat het vaak lijkt alsof zij van niemand is. Wij gebruiken haar als vanzelfsprekend, zonder haar nadere aandacht te schenken.
Zoals vrijheid vanzelfsprekend was tot wij beperkt werden door corona. En vrede vanzelfsprekend was, tot in Oekraïne de oorlog uitbrak. Zo is ook onze democratie geen verworvenheid die wij kunnen veronachtzamen. Daar kunnen de mensen die geïntimideerd worden op internet of met fakkels voor de deur over meepraten.
Ook de democratie ondervindt druk in een samenleving waarin mensen afgehaakt zijn, maar zich vooral ook weggedrukt voelen.
In feite zijn veel mensen bang voor de nabije toekomst; voor het einde van elke maand. Want hoewel zij eerlijke banen hebben en een fatsoenlijk leven leiden zonder verslavingen of grote uitgaven, komen zij voortdurend geld tekort. Het gaat in Nederland om 4 miljoen mensen die lijden onder hun tekort aan bestaanszekerheid, de stress die hen verlamt. Zij trekken zich terug op zichzelf. Op Instagram bijvoorbeeld, vatbaar voor vijandige complotten die gevaarlijk worden als zij zondebokken aanwijzen, zoals in de oorlog gebeurde.
Het is een goede zaak om mensen hier weerbaar tegen te maken. Ik ben een groot voorstander van buurtinitiatieven en ben altijd bereid hier veel tijd in te steken. Ik ben er ook sterk voor om de opbouwwerkers in ere te herstellen.
Toch wil ik beginnen bij de weerbaarheid van instituten die niet doen wat zij moeten doen.
Wie onze democratie serieus neemt, dient haar uit te rusten met sterke organisaties, met publieke dienstverlening die de mensen nabij is, van belastingtoeslagen tot hulpverlening en van jeugdzorg tot woningcorporaties.
De mensen die een beroep op hen doen, ervaren naast angst voor de rekeningen immers ook gekmakende onmacht. Hun telefonische verzoeken verdampen bij het callcentrum in de keuzetoetsen en hun mailtjes dwalen van kastje naar de muur. Daarom stel ik voor alles op alles te zetten voor dienstverlenende instituten die persoonsgericht antwoorden op verzoeken.
Daarbij moeten wij alle kaarten op ‘de rijke school’ zetten, bron van vorming en vooruitgang. Juist in de wijken die al 40 jaar verwaarloosd zijn, de investeringen op en af gaan, maar waar wij echt vooruit gaan als wij in de wijk kinderen veilig, rustig en doelgericht kunnen opvoeden, omdat thuis juist paniek en chaos heerst. Door de verlengde schooldag leren de kinderen naast rekenen en schrijven ook sociale vaardigheden, bij sport en cultuur.
Opdat zij de stap vooruitzetten in onze samenleving die de ouders zo graag zien voor hun kinderen.
Op weg geholpen door de opvoeders uit de hele wijk, van docenten tot straatcoaches en van jongerencentrum tot sportclub. Het helpt als de ouders in de verlengde schooltijd tot rust komen; met taallessen voor laaggeletterden en bijscholing voor beter betaald werk. Wij noemen dit pedagogische wijken voor de wijken in Arnhem-Oost, die wij de komende 20 jaar naar Nederlands gemiddelde willen optillen.
Beste mensen,
Democratie is het beste wat onze samenleving kent en heeft iedereen nodig in het driemanschap van overheid, bedrijfsleven en burgers.
‘Strijders voor democratie’, noemen de organisatoren van ‘Bridge to the Future’ de sprekers die vandaag vooroplopen.
Mevrouw Bruins Slot,
Wilt u hier op het podium naast mij komen staan? Wat bent u prachtig op uw plek hier als strijder voor de democratie. Deze week won u de PrinsjesPrijs 2023 voor uw inzet en bescherming van onze democratische rechtsstaat. Van harte gefeliciteerd, namens alle aanwezigen.
Ik spreek namens ons allen als ik u bedank voor uw werk met dit cadeau.
