ARNHEM – Iedere Arnhemmer weet welke rivier er dwars door de stad stroomt. Een andere naam voor Arnhem is Rijnstad en dat is natuurlijk niet voor niets. Arnhem ligt aan de Rijn. Probleem is: Arnhem ligt helemaal niet aan de Rijn! Hoe zit het?
De Rijn is een van de langste rivieren van Europa. De Rijn ontstaat in Zwitserland, en loopt tot aan Pannerden in Nederland. Niet verder. Bij Pannerden splitst de Rijn in twee stromen: De Waal en het Pannerdensch Kanaal.
Aan de oostkant van Arnhem splitst het Pannerdensch Kanaal nog een keer. De ene riviertak stroomt als IJssel naar het IJsselmeer. De andere riviertak stroomt als Nederrijn langs Arnhem. Het is dus de Nederrijn die door Arnhem stroomt, en niet de Rijn.
Op kaarten, in het buitenland en door officiële instanties wordt de rivier keurig Nederrijn genoemd, maar in Arnhem houden we stug vol: niks Nederrijn! Arnhem ligt aan de Rijn. Einde discussie.
En dat hebben we te danken aan Julius Caesar.
Rhenus
Julius Caesar rukte vanuit Gallië in 57 voor christus op naar het noorden. Hij stopte toen hij gestuit werd door een grote rivier. Deze rivier moest voorlopig dan maar de noordgrens zijn van het Romeinse Rijk, besloot Caesar. Caesar nam de Germaanse naam Rinaz voor de rivier over. De Romeinen verbasterden dat tot het Latijns klinkende Rhenus.
Met uitzondering van de toen nog veel kleinere Waal (Vacalis) en de IJssel (Isla) werden alle rivierstromen aan de noordkant van het Romeinse Rijk door de Romeinen beschouwd als onderdelen van de Rhenus.
Daar hadden de Romeinen een goede reden voor. De rivier was nog niet bedijkt en stroomde langs verschillende stromen en stroompjes in de richting van de Noordzee. Die verschillende waterstromen liepen bovendien iedere keer ergens anders.
Voor de Romeinen was het allemaal één pot nat. Zolang het in de richting van de zee stroomde, noemden de Romeinen het Rhenus. Einde discussie.
Nadat de Romeinen verdwenen waren, kregen al die verschillende waterstromen in de middeleeuwen hun eigen naam. De Linge, de Lek, de Kromme Rijn, de Oude Rijn, de Nederrijn, de Leidse Rijn, de Vecht.
En je raadt het al: één klein dorpje bleef dapper weerstand bieden tegen het veranderen van de naam van de rivier. Arnhemmers hebben door de eeuwen heen stug volgehouden dat het de Rijn is die door Arnhem stroomt. Dat het formeel niet klopt, doet er niet toe. Arnhem ligt aan de Rijn, met dank aan Caesar.
