Honderd procent zeker is het nog niet, maar de kans is groot dat in de Walburgiskerk het Huis van de Gelderse Geschiedenis wordt gevestigd. Meer dan 200 organisaties die zich bezighouden met erfgoed in de provincie Gelderland zien de kerk als de meest geschikte locatie voor een provinciaal erfgoedcentrum.
Afgelopen week presenteerden de erfgoedorganisaties, verenigd in de coöperatie Erfgoed Gelderland, een uitgewerkt plan aan de leden van Provinciale Staten in Gelderland.
Het Huis van de Gelderse Geschiedenis moet met nadruk geen museum worden, maar een informatie- en studiecentrum waarin ook ruimte is voor tentoonstellingen, presentaties en debat.
“Alles en iedereen die iets wil doen met de historie van het gebied kan hier terecht”, staat in het plan te lezen. “Het is een plek van ontmoeten, samenwerken en samen geïnspireerd worden. Het Huis van de Gelderse Geschiedenis is er zowel voor de erfgoedsector en de leden van de coöperatie Erfgoed Gelderland, als voor beleidsmakers, bedrijven en toeristen die enige diepgang zoeken.”
De samenwerking die Erfgoed Gelderland nastreeft, brengt zij zelf ook in praktijk. Bij de realisatie van het Huis van de Gelderse Geschiedenis wordt samengewerkt met het Gelders Genootschap, Omroep Gelderland, Geldersch Landschap en Kasteelen, Toerisme Veluwe-Arnhem-Nijmegen en de Radboud Universiteit.
“Samen willeen we erfgoed en geschiedenis inzetten bij de aanpak van de opgaven van de provincie”, aldus Erfgoed Gelderland. “Van stikstof tot corona.”
Provincie Gelderland
Meer aandacht voor de Gelderse geschiedenis is een van de onderwerpen waar de provincie Gelderland zich al een aantal jaren hard voor maakt. In het beleidsplan 2017-2020 noemt de provincie Gelderland Het Verhaal van Gelderland een van de speerpunten.
Mede dankzij financiële steun van de provincie Gelderland is er de afgelopen jaren meer aandacht gekomen voor de levende geschiedenis van Gelderland. Zo werd onder meer het tv-programma ‘Ridders van Gelre’ gerealiseerd door Omroep Gelderland.
In iedere aflevering van ‘Ridders van Gelre’ wordt een specifiek onderwerp uit de geschiedenis van de grote Gelderse steden en regio’s uitgelicht.
Identiteit
In het Huis van de Gelderse Geschiedenis moet het verhaal van Gelderland ook worden verteld. Hoewel Gelderland al eeuwen een eenheid is, worstelt het nog steeds een beetje met zijn identiteit.
“Wat nog ontbreekt is een fysieke plek waar het verhaal van Gelderland kan worden uitgedragen”, aldus Erfgoed Gelderland. “Op dit moment doet zich een geweldige kans voor om het Huis van de Gelderse Geschiedenis te realiseren in een uitermate toepasselijke locatie in het hart van Arnhem: de Walburgiskerk.”
De Walburgiskerk is op dit moment in gebruik als tijdelijke tentoonstellingsruimte van Museum Arnhem. Het museum op de Utrechtseweg wordt op dit moment verbouwd en uitgebreid. In 2021, wanneer de verbouwing van het museum voltooid is, komt de kerk weer vrij.
Hertogdom Gelre
De Walburgiskerk heeft een geschiedenis die verweven is met de geschiedenis van Gelre. Meer dan 700 jaar geleden werd de Walburgiskerk gebouwd op grond die door de Gelderse graaf Reinald I werd geschonken.
Het lijkt waarschijnlijk dat graaf Reinald I de bouw van de imposante kerk mogelijk maakte omdat hij in Arnhem het bestuurlijk zwaartepunt van zijn graafschap wilde vestigen.
Dat Arnhem het bestuurlijk centrum is van de provincie Gelderland en eerder van het hertogdom Gelre, heeft de stad dus mede te danken aan de komst van de Walburgiskerk.
Het bestuurlijk centrum van het hertogdom Gelre lag op een steenworp afstand van de Walburgiskerk. De hertogen van Gelre hadden vanaf de 15e eeuw hun residentie aan de Prinsenhof, ongeveer op de plek waar nu het oude gebouw van het gemeentearchief staat. Het zou dus niet de eerste keer zijn dat een erfgoedcentrum op historische Gelderse grond in het hart van Arnhem wordt gerealiseerd.
Dat de Walburgiskerk nu de beoogde locatie is voor het Huis van de Gelderse Geschiedenis, past in een rijtje aan verschillende functies die de kerk in de loop der eeuwen gehad heeft. De kerk werd eerder ook al onder andere gebruikt als stal, magazijn, arsenaal en onderkomen voor soldaten. De twee torens van de kerk worden later dit jaar in gebruik genomen als short-stay residenties, rondom historische Arnhemse thema’s.
Eerste schets
Het Huis van de Gelderse Geschiedenis zou gerealiseerd moeten worden in het schip van de kerk, op een kleine 1.000 vierkante meter. Dit is inclusief zes kleine kapellen en de sacramentskapel. Erfgoedcentrum Gelderland wil de kapellen gebruiken voor bijeenkomsten tot 15 personen.
“Het formaat van de kerk is groot genoeg om verschillende gebruiksfuncties naast elkaar te laten bestaan zonder dat men elkaar stoort”, concludeert Erfgoed Gelderland.
Het schip van de kerk en de absis worden in de plannen gebruikt voor exposities, presentaties en voor de ontvangst van grotere groepen. Bij de ingang van de kerk is een ontvangstbalie met koffiecorner en een ‘museumwinkel’ bedacht. De entree kan ook gebruikt worden als startpunt voor rondleidingen in het gebouw of vanuit het gebouw de stad in.
“De gehele ruimte kan een plek zijn waar mensen rondlopen, historie ervaren, elkaar ontmoeten en inspiratie opdoen”, staat in het plan te lezen.
Als voorbeeld voor de Walurgiskerk dient de Mariënburgkapel in Nijmegen, waar het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis gevestigd is.
Erfgoed Gelderland: “Hoewel dat veel eenvoudiger van opzet, trekt het niettemin zo’n 30.000 bezoekers per jaar.”
Toch is het trekken van veel bezoekers geen doelstelling van het Huis van de Gelderse Geschiedenis.
“Het Huis is geen toeristische trekpleister in het centrum van Arnhem met de ambitie om meer dan 50.000 bezoekers per jaar te trekken”, stelt het Erfgoedcentrum.
“Het Huis van de Gelderse Geschiedenis staat open voor toeristen, maar de marketing is niet alleen gericht op de toeristische passant en ook niet gericht op het behalen van zo hoog mogelijke bezoekersaantallen. Er wordt op deze locatie minstens zoveel ruimte geboden aan erfgoedprofessionals en beleidsmakers.”
Kosten vallen mee
De kosten om het Huis van de Gelderse Geschiedenis mogelijk te maken vallen mee. Voor de investering is een bedrag nodig van 500.000 euro. Erfgoed Gelderland denkt dit bedrag via fondswerving en subsidies te kunnen realiseren.
De jaarlijkse exploitatiekosten worden geraamd op 125.000 euro. Dit is 35.000 euro meer dan de huidige exploitatiekosten van Erfgoed Gelderland aan de Westervoortsedijk. Op de huidige locatie bij het Gelders Archief wordt 90.000 euro per jaar betaald.
Een oplossing voor de extra kosten is er vooralsnog nog niet. Maar het lijkt logisch dat de provincie Gelderland bereid is om het gat te dichten.
Leden van Provinciale Staten toonden zich enthousiast na de presentatie van de plannen in het Provinciehuis. Afgesproken is om binnenkort verder te praten over de plannen.
Hieronder:
Korte presentatie door Erfgoed Gelderland over het idee voor een Huis van de Gelderse Geschiedenis.
https://www.youtube.com/watch?v=3fXND0x84WU
