ARNHEM – Tachtig goederentreinen per dag van meer dan 700 meter lengte die via Arnhem Zuid en Arnhem Centraal naar Presikhaaf rijden en van daaruit naar het noorden gaan. Het idee lijkt bedacht door iemand met weinig realiteitszin. Toch is dat precies waar ProRail naar kijkt bij de plannen om het goederenvervoer over het spoor te verbeteren.
(Door: Patrick Arink)
Er wordt al jaren gesproken over de zogeheten noordtak van de Betuwelijn. Ondanks alle weerstand tegen plannen uit het verleden, gaat het er nu dan toch werkelijk van komen. Tot 2040 wordt er een groei van het goederenvervoer over het spoor verwacht tussen de 38 en 63 procent. Om die groei mogelijk te maken is de noordtak van de Betuwelijn essentieel.
Nederland kent op dit moment twee belangrijke routes voor goederenvervoer. Je hebt de Betuwelijn van de Rotterdamse haven naar Zevenaar en er is de lijn tussen Amsterdam en Bad Bentheim. Om meer goederentreinen naar Bad Bentheim mogelijk te maken, worden op dit moment vijf scenario’s onderzocht met alternatieve routes. Twee van die voorgestelde routes gaan dwars door Arnhem.
Enkele maanden geleden verscheen de notitie GNOE. Deze veel te mooie afkorting staat voor Goederencorridor Noord Oost Europa. In de notitie wordt duidelijk gemaakt dat er met het oog op de verwachte toekomstige groei van het goederenvervoer oplossingen moeten komen om de capaciteit van het spoor uit te breiden.
“De groei van goederen- en reizigersvervoer op het spoor veroorzaakt nu al capaciteitsknelpunten. Deze knelpunten nemen bij de voorziene groei van het reizigers- en goederenvervoer en de voorgestelde ambities verder toe en kunnen niet door het huidige netwerk worden gefaciliteerd”, zo wordt geconcludeerd.
Drie scenario’s
En dus is er gekeken naar mogelijke oplossingen. Het heeft geleid tot vijf scenario’s.
“De alternatieve goederenrouteringen worden gelijkwaardig beschouwd en onderzocht”, wordt in de notitie gemeld. “Er zijn meerdere routeringsalternatieven in beeld om breed te verkennen. Doel is om vanuit deze alternatieven tot een selectie te komen van kansrijke routeringsalternatieven.”
Dat is leuk bedacht, maar wie de notitie goed leest komt er al snel achter dat twee van de voorgestelde oplossingen niet realistisch zijn. Zo is het upgraden van de bestaande route via Weesp onhaalbaar, wordt in de notitie GNOE geconstateerd.
“Handhaving van de goederenroutering via Weesp betekent dat de voorgestelde ambities voor het reizigersvervoer op dit traject maar beperkt kunnen worden ingevuld. Dit scenario leidt tot een zeer ingrijpend en kostbaar pakket aan maatregelen en is niet realistisch.”
Het oplossen van de problemen met goederenvervoer voorbij Emmerich door via Duitsland een route te kiezen is evenmin realistisch. De Duitsers weten nog van niets.
“Voor de route door Duitsland geldt dat hierover eerst overeenstemming met Duitsland moet worden bereikt alvorens hier dieper op kan worden ingezoomd.”
Feitelijk zijn er dus maar drie scenario’s die uitvoerbaar zijn. In twee van de drie scenario’s moeten alle treinen dwars door Arnhem. Eentje loopt via de Achterhoek.
N18-tracé
Het zogeheten N18-tracé zou vanaf de Betuwelijn bij Zevenaar via bestaand spoor naar Doetinchem geleid moeten worden en van daaruit via nieuw spoor naar Enschede en Bad Bentheim moeten gaan. Het klinkt als een betere mogelijkheid dan tachtig goederentreinen dwars door Arnhem.
Het N18-tracé is echter al meerdere malen onderzocht en iedere keer is besloten om de plannen via de N18 niet uit te voeren. Dat heeft deels te maken met de grote maatschappelijke weerstand in de Achterhoek tegen de noordtak van de Betuwelijn. Die was er al in 2014, en ook nu zijn er veel protesten.
“Noordtak Betuweroute dendert door: ‘nachtmerrie’ voor Achterhoek weer stapje dichterbij“, kopte de Gelderlander eerder dit jaar.
Een andere reden waarom er in 2014 gekozen is om de noordtak van de Betuwelijn niet via het N18-tracé te laten lopen, heeft te maken met de kolossale kosten. Die werden volgens het prijspeil van 2014 ingeschat op 2,4 miljard euro. Met het prijspeil van 2022 in gedachten zal dat nu rond de 3 miljard euro liggen.
Vier sporen door Arnhem
Grote maatschappelijke weerstand zal er vanzelfsprekend ook zijn wanneer gekozen wordt voor een variant die dwars door Arnhem loopt. Hoewel de afspraak is dat geluid en trillingen bij de komst van de noordtak van de Betuwelijn niet mogen leiden tot extra overlast, zit niemand te wachten op tachtig goederentreinen per dag door de stad.
Bovendien is extra goederenvervoer alleen mogelijk wanneer het spoor tussen Arnhem Centraal en Presikhaaf verdubbeld wordt van twee naar vier sporen. Het zal betekenen dat honderden huizen tegen het spoor aan onteigend en gesloopt moeten worden. Om overlast tegen te gaan is overigens bedacht dat er rond het spoor een glazen overkapping geplaatst wordt.
Het idee lijkt natuurlijk een doodlopende weg. Maar dat is het niet. Tenminste: niet voor ProRail en het ministerie van I&W. Het zijn deze twee partijen die de regie in handen hebben. Andere betrokkenen, zoals de gemeente Arnhem, de provincie Gelderland en de Groene Metropool Regio hebben niet zoveel in de melk te brokkelen.
Spoorverdubbeling in Arnhem is voor ProRail en het ministerie ook een oplossing voor twee andere spoorproblemen in Arnhem die hoe dan ook aangepakt moeten worden. De Arnhemshe Courant schreef er gisteren al over, nadat het ministerie van I&W documenten vrijgaf na een Woo-verzoek.
Door het spoor tussen Arnhem Centraal en Presikhaaf te verdubbelen van twee naar vier sporen, wordt én de spoorknoop in Arnhem Oost opgelost én heeft de ICE naar Duitsland ruim baan. Verder lost spoorverdubbeling toekomstige capaciteitsproblemen op de trajecten naar Zevenaar en naar Zutphen op.
Hoewel de gemeente Arnhem vanzelfsprekend niet enthousiast is over dit idee, geeft het de gemeente wel de mogelijkheid om rondom het nieuw geplande station Arnhem Oost een belangrijk deel van de verstedelijking te realiseren die Arnhem nodig heeft.
Voor het ministerie van I&W is de investering bij een goederentracé door Arnhem bovendien te overzien. Die komt volgens berekeningen uit op ongeveer 1 miljard euro. Daarnaast is duidelijk dat spoorverdubbeling in Arnhem eigenlijk sowieso noodzakelijk is om te zorgen dat de capaciteit van het reizigersvervoer rond Arnhem kan toenemen.
Of er gekozen wordt voor spoorverdubbeling in Arnhem en of gekozen wordt voor een route voor het goederenvervoer door Arnhem is nu nog onduidelijk. Duidelijk is wel dat het hoe dan ook een serieuze mogelijkheid is waar we in Arnhem rekening mee moeten houden.
