ARNHEM – In het verleden waren de gemeenteraadsverkiezingen in Arnhem steevast goed voor grote politieke aardverschuivingen. Of het dit keer weer zo zal gaan, wordt vanavond laat duidelijk. Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.
Wanneer gekeken wordt naar het verloop van de gemeenteraadsverkiezingen in de afgelopen twintig jaar, valt één ding op: de uitslag was altijd een aardverschuiving. Bij de laatste vijf gemeenteraadsverkiezingen in Arnhem gingen gemiddeld 15 van de 39 zetels naar een andere partij.
SP grootste verliezer
De grootste omwenteling vond vier jaar geleden plaats. Toen verhuisden in totaal 20 raadszetels naar een andere partij: meer dan de helft van de 39 zetels. Ongekend.
Grote winnaar in 2018 was GroenLinks die 3 zetels won en met 7 zetels de grootste partij in de Arnhemse gemeenteraad werd. De grootste verliezer was de SP die maar liefst 5 van haar 8 zetels kwijtraakte. Ook het verlies van D66, van 8 naar 5, was fors.
De verkiezingen in 2018 waren een afstraffing voor het college. De coalitiepartijen D66, SP en CDA verloren samen in totaal 9 van hun 19 zetels. De inwoners van Arnhem waren helemaal klaar met de doordrammende en intimiderende bestuurscultuur die Arnhem vier jaar lang bestuurd had.
PvdA gehalveerd
Maar ook bij eerdere verkiezingen waren de verschuivingen fors. In 2002 viel het nog mee, toen 12 zetels van de ene naar de andere partij schoven. Maar in 2006 was het een ander verhaal, met 15 zetels die bij een andere partij terecht kwamen.
De PvdA won maar liefst 5 zetels. De sociaal-democraten waren met 13 zetels met afstand de grootste partij in de gemeenteraad. Vier jaar lang was de PvdA de dominante partij, en werd de stad bestuurd zonder dat er door de PvdA veel gelet werd op anderen.
De afrekening kwam in 2010. Net zoals de SP in 2018 merkte, ontdekte de PvdA dat macht iets is dat gegeven kan worden en vervolgens ook weer afgenomen kan worden. Van de 13 PvdA-zetels waren er in 2010 nog maar 7 over.
VVD-SP-tandem
Na de verkiezingen in 2010 werd de PvdA voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog buiten het college gehouden. De tandem VVD-SP bleek een uitermate goede combinatie. Het leverde de SP een recordaantal van 8 zetels op bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2014.
Wat ook opvalt wanneer gekeken wordt naar de verkiezingsuitslagen vanaf 2002, is de toename van het aantal partijen in de gemeenteraad. In 2002 en 2010 telde de gemeenteraad 10 partijen. In 2006 waren het er 9. Dat liep op naar 11 partijen in 2014 en 12 partijen in 2018.
Er wordt meer versnipperd gestemd dan ooit. Veel politici in Arnhem gaan ervan uit dat die versnippering na vandaag nog verder toeneemt. Het kan goed zijn dat de grootste partij in de gemeenteraad slechts 6, of zelfs 5 zetels haalt.
Het directe gevolg is dat het in dat geval ingewikkeld wordt om een coalitie te vormen die kan rekenen op een raadsmeerderheid. Het meest waarschijnlijke scenario is dat er vijf partijen nodig zijn voor een stabiel college van B&W.
Of het ook zo zal lopen? Na vanavond weten we meer.
