ARNHEM – Een jurist van de gemeente adviseert ambtenaren ten aanzien van de Schaapsdrift om voorzichtig te zijn met het op papier zetten van ideeën om te voorkomen dat ze via een Woo-verzoek “uitlekken”. Dat blijkt uit Woo-documenten.
(Door: Patrick Arink)
Met een beroep op de Wet open overheid (Woo) zijn er inmiddels drie verzoeken gedaan om informatie over de plannen met de Schaapsdrift en omgeving in de openbaarheid te krijgen. Eenvoudig was dat niet. Er waren ingebrekestellingen en rechtszaken voor nodig om de gemeente Arnhem zo ver te krijgen de documenten vrij te geven.
Uit de laatste documenten die de gemeente heeft vrijgegeven, blijkt dat ambtenaren het advies krijgen om niet alles op papier te zetten.
“[Zwartgelakt] adviseert de gemeente bij het maken van stukken als uitgangspunt te nemen dat die vroeg of laat toch naar buiten komen”, staat in een van de documenten. “Dan ben je ook voorzichtiger met het op papier zetten van vrijblijvende ideeën die een eigen leven gaan leiden als ze uitlekken.”
In een ander mailbericht vraagt een ambtenaar zich hoopvol af:
“Degen die de Woo afhandelt kijkt toch ook met een bestuurlijk sensitief oog naar wat eruit gaat en wat dit kan betekenen?”
De reden voor het gebrek aan transparantie bij de ambtenaren is duidelijk. Veel zaken die via de Woo-documenten naar buiten komen, zijn niet gedeeld met de gemeenteraad of met bewoners van de Schaapsdrift. Uit de Woo-documenten die eind december werden vrijgegeven, blijkt dat eerdere artikelen in de Arnhemsche Courant over de vrijgegeven Woo-documenten regelmatig leiden tot geschrokken reacties bij ambtenaren.
“Gisteren werden Cathelijne Bouwkamp en ik verrast door boze bewoners en een artikel in de Arnhemsche Courant”, staat in een vrijgegeven mailbericht te lezen. “Cathelijne verwacht hier politieke vragen over en wil zo snel mogelijk geadviseerd worden.”
“Lakken is topsport”
De tegenwerking van de gemeente bij het vrijgeven van documenten is kenmerkend voor de angst bij de gemeente dat er via de Woo zaken “uitlekken”. Uit meerdere onderzoeken over het functioneren van de Woo blijkt dat de reflex van de gemeente Arnhem kenmerkend is voor veel overheden.
Het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) presenteerde vorig jaar een onderzoek naar het functioneren van de Woo. De Arnhemsche Courant is voor dat onderzoek geïnterviewd.
“Overheden overschrijden systematisch de termijnen”, concludeert het ACOI. “De ervaring leert dat ambtenaren vaak meer energie steken in het vertragen van de behandeling, dan in het binnen de termijn verstrekken van overheidsinformatie.”
Volgens ACOI-voorzitter Ineke van Gent vinden bestuurders het lastig om transparant te zijn. “Lakken is topsport geworden.”
De conclusies van het ACOI worden bevestigd in de Woo-invoeringstoets die door de regering is uitgevoerd.
“Ambtenaren zijn vaak wat voorzichtiger geworden door de Woo”, concludeert de invoeringstoets. “Zij geven aan vaker te bellen en minder op papier te zetten. Deze ontwikkeling is zorgelijk.”
Ook andere conclusies uit de invoeringstoets zijn van toepassing op de manier waarop de gemeente Arnhem omgaat met de Woo-verzoeken van de Arnhemsche Courant.
“Overheden overschrijden systematisch de termijnen voor Woo-verzoeken.”
Check.
– “De trage afhandeling van verzoeken en het opleveren van niet goed doorzoekbare documenten heeft het vertrouwen in het proces rond openbaarheid verlaagd bij verzoekers.”
Check.
– “Omdat de overheid het niet lukt om termijnen te halen, neemt de verzoeker juridische stappen, zoals een ingebrekestelling en/of een gang naar de rechter.”
Check. Check.
– “De Woo legt nadruk op het ‘openbaar, tenzij’- principe, maar in de praktijk blijkt het ‘openbaar, mits’-principe ook te gelden binnen een deel van de organisatie. Dit leidt tot een tragere afhandeling van Woo-verzoeken omdat er minder prioriteit aan wordt gegeven.”
Check.
– “De onvoldoende uitvoering van de Woo dreigt nu minder vertrouwen te veroorzaken.”
Check.
Post Scriptum:
Op dit moment lopen er nog twee Woo-verzoeken bij de gemeente Arnhem die nog niet beantwoord zijn.
Een nieuw Woo-verzoek met betrekking tot de Schaapsdrift werd op 27 december 2023 ingediend. De gemeente heeft nog tot en met 8 februari de tijd om aan dit Woo-verzoek te voldoen.
Op 21 mei 2023 werd een Woo-verzoek gedaan ten aanzien van de Spoorknoop in Arnhem Oost. Ondanks een ingebrekestelling en meerdere mailtjes aan de gemeente, is dit Woo-verzoek nog altijd niet beantwoord. De wettelijke termijn van zes weken is inmiddels met 211 dagen overschreden.
Na dreiging met alweer een rechtszaak liet de behandelend ambtenaar een week geleden weten dat de gevraagde documenten binnen drie weken verstuurd worden.
