ARNHEM – In het kader van het jaarthema ‘meer/minder’ trapte de Amsterdamse kunstenaar Arne Hendriks gisteren het jaar af bij architectuurcentrum CASA. Hendriks pleit voor een herwaardering van krimp. “Mensen zijn geobsedeerd door groei, maar bij schaarste is krimp het antwoord.”
(Door: Patrick Arink)
Groei is goed, en de voorbeelden in onze samenleving zie je overal. Een statistiek die omhoog gaat wordt positief ervaren, een statistiek die omlaag gaat, wordt gezien als negatief. Gaan de aandelen omhoog, dan wordt dat met een groene pijl omhoog aangegeven. Gaan de aandelen omlaag, dan wordt dat gevisualiseerd met een rode pijl die omlaag gaat.
Kunstenaar Arne Hendriks kijkt daar heel anders tegenaan. Hendriks zou graag zien dat we niet groei, maar krimp als basis nemen voor ons bestaan. Met zijn kunstproject ‘The Incredible Shrinking Man’ verzamelt de kunstenaar al jarenlang voorbeelden van het tegenovergestelde.
“Ik ben nieuwsgierig naar ons blinde geloof in groei als oplossing voor onze problemen en maatstaf voor succes en geluk. Op die manier ontzeggen we onszelf als soort nogal wat creatieve mogelijkheden om in balans met onze omgeving te bestaan.”
“Ik zou graag het verlangen naar meer en naar groei ontregelen”, vertelt Hendriks. “Veel mensen willen graag een groot huis en een grote auto. Maar wat mensen vaak over het hoofd zien, is dat dit betekent dat je veel meer energie en benzine nodig hebt. We hebben veel meer baat bij krimp. Maar krimp wordt nog altijd gezien als iets dat slecht is.”
Langste mensen ter wereld
Arne Hendriks noemt de gemiddelde lengte van Nederlanders als voorbeeld. Nederlanders zijn met afstand de langste mensen ter wereld. Een tijdje geleden werd bekend dat Nederlanders voor het eerst in eeuwen iets minder lang zijn.
Hendriks: “We zijn gemiddeld een centimeter minder lang. Dat nieuws werd gepresenteerd als iets negatiefs. Maar zo goed is het helemaal niet om lang te zijn. Wat veel mensen niet weten dat is dat lange mensen eerder dood gaan dan korte mensen. In vergelijking met iemand van 1m53 leef je ongeveer twee maanden korter per centimeter dat je langer bent. Dus korter is juist gezonder. Bovendien: hoe langer je bent, hoe meer energie je nodig hebt. ”
“Je moet je voorstellen dat iemand van 1m80 ongeveer twee keer zoveel weegt als iemand van 1m50. Dat komt door de wet van proporties. Als een driedimensionaal object tien procent groter wordt, dan is dat 1,1 maal 1,1 maal 1,1 keer groter, want je hebt drie dimensies. Dat is 33 procent zwaarder. Groter zijn betekent dat je meer kwijt bent aan eten, maar vervoer kost dan ook meer omdat je meer gewicht moet verplaatsen.”
Hara hachi bu
Nederlanders zijn, globaal gezien, enorm lang. Maar er zijn ook plekken op de wereld waar mensen juist kleiner zijn. Eén van die plekken is Okinawa in Japan. De gemiddelde lengte van mensen daar is 1m50. Arne Hendriks ging daar naar toe, en leerde er ook nog een ander besef.
“Toen ik op Okinawa aankwam bij mijn hotel, werd ik naar binnen gewenkt door een kleine, oude mevrouw. Zij zette mij aan een tafel en gaf me een kom soep. Terwijl ze de soep gaf zei ze ‘Hara hachi bu’. Ik begreep haar niet want ik spreek geen Japans. Vervolgens plaatste ze haar rechterhand op haar linker onderarm en zette met twee vingers vijf stappen vooruit. Daarna deed ze één vingerstap terug. Die vijfde, imaginaire stap bood ze aan mij aan. Later leerde ik dat ‘Hara hachi bu’ betekent: eten tot je voor 80 procent vol zit. Je moet niet eten tot je niet meer kunt, maar totdat je geen honger meer hebt. Je moet een beetje ruimte over houden.”
Maximaal 50 centimeter
Ruimte overhouden gaat (fysiek) het makkelijkste als je minder ruimte inneemt. Hendriks zou daarom het liefst zien dat mensen krimpen tot ongeveer 50 centimeter.
“Dat zou geweldig zijn. Als je 50 centimeter groot bent, verbruik je maar een paar procent van wat je als mens nu nodig hebt. De huizencrisis heb je dan ook in no time opgelost. In een rijtjeshuis past dan niet één gezin: er passen wel twintig gezinnen in!”
De wens van de dwarsdenkende Arne Hendriks klinkt grappig, maar Hendriks benadrukt dat er een bloedserieuze boodschap achter zit.
“We moeten echt af van het idee dat groei goed is. Ik zou het prettig vinden dat we met z’n allen een stapje terug doen en daarmee ruimte maken. Het is misschien niet mogelijk om mensen te verkleinen tot 50 centimeter, maar wat al een begin zou zijn is wanneer je jezelf ontregelt in je manier van denken over groei.”
Tentoonstelling Museum Arnhem
Op verzoek van architectuurcentrum CASA heeft Arne Hendriks een tentoonstelling ingericht in de koepel van Museum Arnhem. De tentoonstelling in het museum maakt onderdeel uit van het lopende onderzoek van Arne Hendriks.
Hendriks nodigt bezoekers met zijn werk uit te oefenen in het doen van een stap terug. De prenten die tegen de muren staan mogen vrij opnieuw geordend worden om zo te komen tot nieuwe inzichten. De tentoonstelling is gratis toegankelijk en tot en met 10 maart te zien.
