ARNHEM – Hoewel niemand toeterend door de straten rijdt, is het voor sommige Arnhemmers vandaag een feestelijke dag. Minder dan een jaar nadat de gemeente Arnhem overstapte op diftar, wordt gestopt met het afvalsysteem waarbij betaald wordt voor iedere vuilniszak restafval.
(Door: Patrick Arink)
Arnhem gaat weer terug naar een afvalsysteem waarbij ieder huishouden de kosten voor afvalverwerking volledig betaalt via de gemeentelijke afvalstoffenheffing. Stoppen met diftar betekent dat er minder recyclebaar afval zal worden ingezameld. Om die reden gaat de afvalstoffenheffing dit jaar met ongeveer 20 euro omhoog.
Of de grote hoeveelheid gedumpt afval naast de containers drastisch omlaag gaat, zal nog moeten blijken. Afvaldump naast de containers was voor veel mensen de reden om bij het afvalreferendum in maart tegen diftar te stemmen.
Het zal nog eventjes duren voordat alle afvalcontainers in Arnhem zonder afvalpasje te openen zijn, maar de gemeente streeft er naar om dat voor 5 juni aanstaande geregeld te hebben.
Het verwijderen van de verkleinde containerwangen van de restafvalcontainers gaat wat langer duren. Naar verwachting is de gemeente daar enkele maanden mee kwijt.
Hoe nu verder?
Hoe het nu verder gaat met het afvalbeleid in Arnhem is de vraag. De gemeente Arnhem heeft zich in afspraken met het Rijk vastgelegd om de hoeveelheid restafval terug te brengen naar 100 kilo per huishouden.
Voor de invoering van diftar lag dat in Arnhem met 220 kilo per huishouden per jaar ruim boven de norm die gesteld is.
Wethouder Bob Roelofs (Arnhem Centraal) beloofde de gemeenteraad afgelopen week dat hij dit najaar komt met alternatieve plannen. Alle opties liggen nog open. Veel diftartegenstanders hopen dat Roelofs kiest voor nascheiding, waarbij recyclebaar afval door de vuilverwerker uit het afval wordt gevist.
De gemeente Arnhem hield jarenlang vol dat dit voor Arnhem geen optie was omdat de afvalverwerker met wie de gemeente een contract heeft daar niet toe in staat zou zijn. Afgelopen jaar werd echter bekend dat dit wel degelijk mogelijk is.
Net als diftar kent ook nascheiding echter de nodige nadelen. Zo is afvalscheiding alleen mogelijk wanneer er vrijwel geen gft-afval tussen het afval zit. Met de huidige afvalmoraal in Arnhem is het de vraag of het Arnhemse afval wel schoon genoeg is voor nascheiding.
Vier jaar ploeteren
Met het openen van de afvalcontainers komt er een einde aan vier jaar ploeteren rondom diftar.
De gemeenteraad besloot al in 2017 om over te stappen op diftar. Volgens het toenmalige college (D66-SP-GroenLinks-CDA) was diftar dé manier om de afvalberg terug te dringen.
Op welke manier dat zou gaan gebeuren, was toen echter nog de vraag.
“De SP zou graag zien dat gekozen wordt voor een variant waarbij men écht invloed kan uitoefenen op de kosten van de afvalinzameling”, aldus SP-fractievoorzitter Cris Lenting.
Diftar moest volgens Lenting en andere voorstanders van diftar beschikbaar zijn voor iedere Arnhemmer, met een vast laag tarief en voldoende mogelijkheden om glas, oud papier en pmd in te zamelen.
De gemeente had meer tijd nodig dan zij aanvankelijk dacht om dit te realiseren. Om een voorbeeld te geven: in de binnenstad werd het vuilnis op dat moment nog in vuilniszakken op de stoep aangeboden.
Het duurde langer dan gedacht om overal in de stad voldoende afvalcontainers te plaatsen. De invoering van diftar werd om die reden een paar keer uitgesteld. De gemeenteraad bleef ondertussen ook sleutelen aan diftar.
Zo werd op initiatief van de gemeenteraad besloten om de containeropeningen van de containers voor restafval te verkleinen. Ouderen hadden namelijk minder zware zakken afval en zouden relatief meer kwijt zijn aan afval. Verkleinde openingen moesten dat voorkomen.
Dat het verkleinen van de containeropeningen zou leiden tot een toename van de hoeveelheid afval naast de containers, werd daarbij door de gemeenteraad onderschat.
Hoewel diftar nog niet officieel was ingevoerd, gingen de containers vanaf oktober 2019 op slot. Het leidde meteen tot een enorme toename van de hoeveelheid afval naast de containers.
Diftarvoorstanders hielden vol dat dit probleem tijdelijk was en dat het vanzelf zou verminderen als mensen gewend waren aan het systeem. In andere gemeenten waar diftar was ingevoerd, was dat namelijk ook steeds gebeurd.
Minder afval dankzij diftar
Nadat de gemeente op 1 juli 2020 dan eindelijk overstapte op diftar, bleek diftar goed te werken. De hoeveelheid recyclebaar afval dat werd ingezameld, steeg aanzienlijk en de hoeveelheid restafval daalde. Van 220 kilo restafval per jaar ging een gemiddeld huishouden in Arnhem naar 175 kilo per jaar.
Dat was weliswaar nog altijd meer dan de afgesproken 100 kilo, maar het was een flinke hoeveelheid minder restafval dan voor de invoering van diftar. Minder afval betekende ook minder kosten voor Arnhemse huishoudens.
Het succes van diftar werd echter overschaduwd door de hoeveelheid afval die in sommige wijken nog altijd naast de containers te vinden was.
De honderd ‘hotspots’ die bij de gemeente bekend waren, bleven ook hotspots. De gemeente deed wat ze kon om de hoeveelheid gedumpt afval te verminderen, maar het probleem bleef bestaan.
Voor de SP, inmiddels groot tegenstander van diftar, was na een paar maanden diftar de maat vol. Nadat de partij voldoende handtekeningen had ingezameld, werd een referendum over het afvalbeleid afgedwongen.
Een kleine meerderheid van 53 procent van de Arnhemmers sprak zich bij dit referendum uit tegen diftar. De gemeenteraad, in meerderheid nog altijd voorstander van diftar, kon daarna niets anders doen dan de uitslag volgen.
Arnhem is terug bij af.
Verder lezen:
Lees ook: Analyse: vier redenen waarom het mis ging met diftar
