ARNHEM – Afgelopen woensdag presenteerde de nieuwe coalitie haar ambitieuze coalitieakkoord. Arnhem wordt groener, socialer, duurzamer en cultureler met meer woningen en betere zorg. Aan die ambities hangt echter wel een prijskaartje, en dat prijskaartje wordt betaald door de inwoners van Arnhem.
(Door: Patrick Arink)
Alleen al de inleiding van het coalitieakkoord barst bijna uit zijn voegen van de ambities die GroenLinks, D66, Arnhem Centraal, PvdD, PvdA en Volt samen hebben.
“We gaan werken aan een toekomstbestendig Arnhem met meer goede en betaalbare woningen. We behouden en versterken de natuur. Iedereen moet genoeg middelen hebben om te kunnen rondkomen. Er is ruimte voor kunstenaars en creatieve makers. Elke Arnhemmer krijgt volop kansen om zijn ambities waar te maken. We investeren in een duurzame toekomst.”
Het kan niet op, blijkt uit de 43 pagina’s van het coalitieakkoord. Maar volgens de nieuwe coalitie is al die torenhoge ambitie noodzakelijk.
“De klimaat- en wooncrisis dulden geen stilstand. Dit vraagt om een crisisaanpak waarbij we tijdelijke of ongebruikelijke maatregelen niet uit de weg gaan”, wordt gewaarschuwd.
Om alle ambities waar te maken heeft de coalitie geld nodig. Veel geld. In totaal is er de komende vier jaar maar liefst 93 miljoen euro extra nodig. Een groot deel van dat bedrag komt voor rekening van de inwoners van Arnhem. Zij zijn voor de coalitiepartijen het geldpakhuis dat gebruikt wordt om de financiële gaten te dichten.
Belastingen omhoog
Verschillende belastingen die de gemeente kan opschroeven om meer geld binnen te krijgen, gaan de komende jaren fors omhoog. Zo gaan Arnhemmers vanaf volgend jaar meer betalen aan afvalstoffenheffing. Bij elkaar moet dat in vier jaar tijd 6 miljoen euro extra opleveren.
De kosten voor afvalverwerking zijn nu voor 84 procent kostendekkend en dat kan best omhoog, vindt de coalitie.
“Wij vinden het logisch dat de kosten van afvalverwerking gedragen worden door de gebruikers.”
Ook de OZB gaat omhoog, en flink ook! Per jaar gaat de OZB met maar liefst 5 procent omhoog. In vier jaar tijd komt dat neer op een verhoging van 20 procent.
De OZB in Arnhem, zowel voor woningen als voor niet-woningen, is nu al veel hoger dan het landelijke gemiddelde, zoals bovenstaand kaartje laat zien. Het verschil met het landelijke gemiddelde zal de komende jaren alleen maar toenemen. Alles bij elkaar moet het verhogen van de OZB in vier jaar tijd het kolossale bedrag van 20 miljoen euro extra opleveren.
Ook de parkeertarieven, nu ook al niet goedkoop, gaan de komende jaren omhoog. Een verhoging van 0,50 euro per uur moet de gemeente de komende vier jaar in totaal een kleine 12 miljoen euro extra opleveren.
Daarnaast gaat ook de toeristenbelasting omhoog, hetgeen een extra inkomstenbron is van ongeveer 500.000 euro.
Zorgwekkend
De plannen van de coalitie leiden tot protest van onder meer het Platform Binnenstad Arnhem (PBA).
“De pandeigenaren betalen al een zeer hoge OZB”, aldus PBA. “Arnhem is nummer 3 in Nederland met betrekking tot lastendruk van de OZB voor niet woningen.”
PBA noemt de voorgenomen tariefsverhoging van de OZB “zorgwekkend”.
“Hiermee zet u de totstandkoming van een BIZ Vastgoed als impuls voor de transformatie Binnenstad en de voortgang van ondernemen in de binnenstad van Arnhem zwaar onder druk.”
Bij de VVD, de grootste oppositiepartij in de gemeenteraad, is men verbijsterd.
“Arnhemmers worden belast met gigantische lastenverzwaring in een tijd dat het toch al allemaal veel duurder wordt. Ondernemend Arnhem wordt volledig voorbij gebakfietst.”
Alle reserves ingepikt
Naast het verhogen van belastingen voor inwoners, heeft de nieuwe coalitie nog een bron gevonden om de begroting sluitend te kunnen krijgen. Alle buffers en reservepotjes die de afgelopen jaren zijn opgebouwd, worden ingepikt.
Vijf jaar geleden werd een reservepotje ingesteld dat bedoeld was om de schulden van de gemeente Arnhem af te betalen. In totaal zit er op dit moment 20 miljoen euro in dat potje, waar de komende vier jaar nog eens 15 miljoen euro bij zou komen: bij elkaar 35 miljoen euro.
Dat gehele bedrag is door de coalitie ingepikt om de komende vier jaar uit te kunnen geven aan de ambities in het coalitieakkoord. Dat niet alleen: de coalitie wil de solvabiliteit van de gemeente handhaven op 14 procent.
“Dat biedt voldoende ruimte om tegenvallers op te kunnen vangen”, meent de coalitie. De bestemmingsreserve solvabiliteit wordt om die reden opgeheven. Dat levert nog eens 19 miljoen euro extra op.
De keuze van de coalitiepartijen om een solvabiliteit van 14 procent vast te houden, is in strijd met het advies van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). De VNG hanteert een solvabiliteit van 20 procent als ondergrens.
“Bij een solvabiliteitsratio onder de 20 procent, begeeft een gemeente zich op glad ijs.”
Ook oud-wethouder van Financiën Martijn Leisink (D66) heeft geen goed woord over voor de financiële keuzes van de nieuwe coalitie:
“Sinds 2016 was Arnhem serieus aan het sparen om haar enorme schuldpositie te verminderen. De komende coalitie maakt zes jaar sparen in één klap ongedaan.”
Lastenverzwaring en financiële risico’s
“De gemeente Arnhem staat er financieel goed voor”, melden de zes coalitiepartijen desondanks geheel ten onrechte in het coalitieakkoord.
Op basis van welk waanidee deze tekst in het coalitieakkoord staat, is onduidelijk. Feitelijk is het in ieder geval volledig onjuist. Een korte blik op de website van de Rijksoverheid over de financiën van gemeenten laat zien dat Arnhem er helemaal niet goed voor staat. Sterker nog: de financiële positie van de gemeente Arnhem is gewoon slecht.
Een solvabiliteit van 14 procent is niet “financieel goed” zoals de coalitie meent. Een percentage van 14 procent ligt slechts net boven de absolute ondergrens. De gemiddelde solvabiliteit van gemeenten in Nederland ligt fors hoger dan de 14 procent van Arnhem: 30,3 procent.
Ook uit andere grafieken blijkt dat de financiële situatie van de gemeente Arnhem allerminst “goed” te nomen is. De nettoschuld van de gemeente ligt met 97 procent maar liefst 23 procent hoger dan het landelijke gemiddelde. De hoge schuld van de gemeente heeft tot gevolg dat de gemeente ongeveer 17 miljoen euro per jaar kwijt is aan rente op haar leningen.
Ook de structurele exploitatieruimte is aanzienlijk slechter dan die van veel andere gemeenten in Nederland. Sterker nog: Arnhem staat fors in de min.
Een positief percentage betekent dat de structurele baten van een gemeente toereikend zijn om de structurele lasten, waaronder rente en aflossing, te dekken.
Kortom: met de ambities van de nieuwe coalitie worden de inwoners van Arnhem opgezadeld met een flinke lastenverzwaring, terwijl de coalitiepartijen het bovendien geen enkel probleem vinden om de slechte financiële positie van Arnhem nog verder te verslechteren.
