ARNHEM – Het was geen vrolijk verhaal wat de netbeheerders van TenneT en Liander gisteren vertelden tegen de gemeenteraad. Dit jaar en komend jaar is er nog een beetje ruimte op het elektriciteitsnet. Daarna kan er jarenlang in principe niets meer.
(Door: Patrick Arink)
Netcongestie is een landelijk probleem. De capaciteit van het stroomnet kan de groei van de vraag naar elektriciteit niet aan. Vergelijk het met een snelweg. Er kan een bepaalde hoeveelheid auto’s tegelijkertijd gebruik maken van een snelweg voor de boel vastloopt. Met het stroomnet werkt het net zo.
Vertegenwoordigers van TenneT en Liander kwamen gisteren naar Arnhem om de gemeenteraad uitleg te geven over de situatie in Arnhem. TenneT is verantwoordelijk voor het hoogspanningsnet. Liander is verantwoordelijk voor alle aansluitingen bij bedrijven en bij mensen thuis.
Lang verhaal kort: in Arnhem is nu al geen ruimte meer op het elektriciteitsnet. Liander en TenneT doen er alles aan om de capaciteit zo snel mogelijk uit te breiden, maar de vraag naar elektriciteit neemt desondanks sneller toe dan de netbeheerders dat met uitbreiding van het elektriciteitsnet kunnen bijbenen.
“Voor dit jaar en 2025 hebben we nog een klein beetje speelruimte”, hield Casper Vogelaar van Liander de gemeenteraad voor. “Maar in 2026 drukken we op de rode knop.”
Dat houdt in dat er vanaf dat moment eigenlijk geen mogelijkheden meer zijn. In principe is er geen capaciteit beschikbaar om nieuwe woningen in Arnhem van een stroomvoorziening te voorzien. Bedrijven die willen groeien en extra stroom nodig hebben? Nieuwe bedrijven die naar Arnhem komen en een aansluiting nodig hebben? Maatschappelijke voorzieningen zoals een vernieuwd Stadstheater die een nieuwe aansluiting nodig hebben? Tot 2029 is er geen mogelijkheid.
De problemen die door netcongestie worden veroorzaakt houden ook in dat de gemeente Arnhem veel ambities naar beneden zal moeten bijstellen. De ‘all electric’ duurzaamheidsambities van de gemeente kunnen bijvoorbeeld niet gerealiseerd worden.
Toch nog mogelijkheden
De woorden van de netbeheerders liegen er niet om. Maar de soep wordt gelukkig een klein beetje minder heet gegeten als hij wordt opgediend. Er wordt hard gewerkt om de capaciteit van het elektriciteitsnet uit te breiden. De taart voor de komende jaren is in principe al verdeeld, maar die taart kan natuurlijk opnieuw verdeeld worden.
Vogelaar: “Je zou je kunnen voorstellen dat woningbouw prioriteit krijgt en bovenaan geplaatst wordt. Maar als je die keuze maakt, dan gaat dat wel ten koste van andere mogelijkheden die dan niet kunnen.”
Liander is op dit moment samen met de Groene Metropool Regio aan het inventariseren welke projecten voorrang moeten krijgen bij het verlenen van een nieuwe aansluiting.
Maar de waarschuwing van de netbeheerders was luid en duidelijk: “Niet alles kan.”
Een mogelijke oplossing voor netcongestie is dat we de komende jaren leren om op een andere manier elektriciteit te gebruiken.
Vogelaar: “Er zijn twee pieken op een dag: ’s ochtends en aan het begin van de avond. Wanneer we een deel van die stroomvraag verplaatsen naar een periode daar tussenin, geeft dat meer ruimte op de piekmomenten.”
Kattenberg
Maar zelfs dan neemt het tekort aan elektriciteit de komende vijf jaar alleen maar toe, ondanks alle inspanningen om de capaciteit van het elektriciteitsnet te vergroten. Pas in 2029 is het elektriciteitsnet opgewassen tegen de groeiende elektriciteitsvraag. Ondanks alle inspanningen kan dat niet sneller. De opgave waar de netbeheerders voor staan is immens, hield Casper Vogelaar de gemeenteraad voor.
“Ons elektriciteitsnet is gemaakt om een wasmachine te laten draaien. Niet om een elektrische auto op te laden. Door de enorme groei in het elektriciteitsverbruik, maar ook omdat het net belast wordt met elektriciteit die wordt opgewekt door zonnepanelen, moeten er op alle terreinen veranderingen worden doorgevoerd.”
Die veranderingen beginnen bij het grootste verdeelstation in Arnhem. Naast Burgers’ Zoo ligt het verdeelstation Kattenberg. Stroom wordt hier vanaf het hoogspanningsnet verdeeld over Arnhem en een aantal omliggende gemeenten. Kattenberg is een van de grootste knelpunten in het Nederlandse elektriciteitsnet. Maar zoals het er nu naar uitziet wordt de capaciteit pas in 2027 of 2028 uitgebreid.
1 op de 3 straten open
Iets verderop in het traject moet Liander de komende jaren op heel veel plekken in Arnhem de capaciteit vergroten. Bijvoorbeld door in veel straten dikkere kabels aan te leggen. Ongeveer 1 op de 3 straten zal open moeten. Bovendien moeten er overal in Arnhem extra transformatorhuisjes bijgeplaatst worden.
Vogelaar: “In het verleden kon een transformatorhuisje ongeveer 100 woningen van elektriciteit voorzien. Door de toegenomen vraag naar elektriciteit hanteren we nu een norm van 25 woningen.”
Die extra transformatorhuisjes moeten wel ergens komen. Wat Liander niet helpt, is dat de gemeenteraad een tijd geleden een motie heeft aangenomen waarin het plaatsen van transformatorhuisjes in het groen verboden wordt.
Aan de hand van een foto van een straat in Heijenoord schetste Vogelaar het probleem waar Liander mee zit.
“Zegt u het maar. Waar moet ik in deze straat een extra transformatorhuisje plaatsen? In het groen mag het niet. Wilt u dat ik een parkeerplaats opoffer?”
Het was een vraag waar de gemeenteraad even geen antwoord op had.
Post Scriptum:
De Arnhemsche Courant schreef enkele maanden geleden al een longread over de oorzaken en de gevolgen van netcongestie in Arnhem. Alle sombere conclusies uit dat artikel werden gisteravond bevestigd door TenneT en Liander.
Longread: overvol stroomnet hindert woningbouw in Arnhem. En het wordt nog veel erger!
