ARNHEM – De Eusebiuskerk is weer een beetje mooier. Woensdag 23 juni werden de nieuwe deuren aan de zuidkant van de kerk gemonteerd. De toegangsdeuren zijn vergelijkbaar met de deuren aan de noordkant. Het enige verschil is de tekst.
De tekst aan de noordzijde van de kerk vertelt de geschiedenis van de Eusebiuskerk. Op de deuren aan de zuidkant van de kerk wordt het verhaal van het hertogdom Gelre verteld.
De nieuwe deuren, goed te zien vanuit het provinciehuis, staan uitgebreid stil bij de roemruchte geschiedenis van het hertogdom Gelre. Weinig mensen weten het, maar het hertogdom was in de late middeleeuwen een Europese hoofdrolspeler van formaat. Met de tekst op de deuren van de Eusebius, wordt dat onder de aandacht gebracht.
De gehele tekst op de deuren aan de zuidzijde luidt:
“Arnhem was in de middeleeuwen een van de vier hoofdsteden van het roemrijke hertogdom Gelre. De andere hoofdsteden waren Nijmegen, Zutphen en Roermond. Het hertogdom Gelre was een zelfstandig en machtig vorstendom. Het strekte zich uit van de Zuiderzee in het noorden tot vlak voor de poorten van Sittard in het zuiden. De gouden eeuwen van Gelre liggen tussen 1300 en 1500.
Gelderse steden als Harderwijk, Doesburg, Tiel, Venlo en natuurlijk Nijmegen, Zutphen en Arnhem waren lid van de Hanze. Dit was het eerste grote handelsnetwerk van Europa, dat goederen uit de hele wereld naar Gelre bracht.
In de Gelderse steden ontstonden rijke kloosters, nieuwe ziekenhuizen en moderne scholen. Dit was een gevolg van de moderne devotie. Dit was een maatschappelijke vernieuwingsbeweging die ontstond in het Arnhemse klooster monnikenhuizen.
De hertogen van Gelre waren de baas in het hertogdom. Zij speelden een hoofdrol op het Europese politieke toneel van de middeleeuwen. Ook hadden de Gelderse hertogen de eerste kunstschilders uit de Nederlandse geschiedenis in dienst. Zij kwamen uit de Nijmeegse kunstenaarsfamilie Maelwael van Lymborch.
Vanaf 1418 kozen de Gelderse steden en ridders eendrachtelijk de hertog van Gelre. Daarmee wisten zij een burgeroorlog te voorkomen. Tegenwoordig zien we deze gebeurtenis als de geboorte van het Gelders parlement, oftewel de Staten van Gelderland. Het hertogdom Gelre was daarmee een hele vroege parlementaire monarchie.
Samen met Vlaanderen en Brabant was Gelre het meest welvarende vorstendom van Noordwest-Europa. Vlaanderen en Brabant kwamen al snel in handen van de machtige hertog van Bourgondië. Hij wilde vervolgens ook het hertogdom Gelre, maar de Gelderse steden en ridders hielden de strijd voor de onafhankelijkheid van het hertogdom Gelre jarenlang vol.
Zij kozen Karel van Egmond als hun aanvoerder in de strijd. De hertog kreeg steun van zijn talentvolle legerleider Maarten van Rossem. In 1538 overleed hertog Karel. De burgers van Arnhem gaven Karel van Gelre een prachtig praalgraf in de Eusebiuskerk.
Uiteindelijk veroverde keizer Karel de Vijfde het zelfstandige hertogdom Gelre en voegde het bij zijn andere Nederlandse provincies. Het hertogdom Gelre is een directe voorloper van de provincie Gelderland.”
Enorme uitdaging
De nieuwe publiekstoegangen aan de zijkant van de kerk werden gemaakt door ontwerper Ruud-Jan Kokke.
Kokke: “Er lag al een conceptontwerp voor de deuren, maar ze kwamen er niet uit hoe dat uitgevoerd moest worden. Ik sprak toevallig Peter Koelewijn, die de restauratie van de Eusebius leidt. Hij vroeg of ik kon helpen. We zijn toen samen met architect Rob Nijenhuis aan de slag gegaan. Helaas overleed hij. Wij hebben het project toen afgemaakt. Het ontwerp is iets veranderd, maar het basisidee is hetzelfde gebleven.”
De grootste uitdaging van het project werd gevormd door de constructie, die vanwege het gewicht van de deuren vrij imposant is. Kokke wist de constructie slim weg te werken. “Ik heb een frame ontworpen dat achter de tekst verscholen zit. Het was een enorme uitdaging, maar ik ben heel blij met het resultaat.”
