ARNHEM – Het is geen vetpot bij de rechtswinkel in Arnhem. Subsidie krijgen ze niet. Geld voor een vrijwilligersvergoeding is er niet en reiskosten worden uit eigen zak betaald. Maar waardering is er wel. Burgemeester Marcouch was woensdagochtend op bezoek bij de Rechten-studenten die de rechtswinkel draaiende houden. “Jullie werk is van onschatbare waarde.”
(Door: Patrick Arink)
Ze studeren Rechten in Utrecht, Leiden, Tilburg en Nijmegen, of doen de HBO-opleiding Rechten aan de HAN. Maar twee keer per week komen vrijwilligers van de rechtswinkel naar Arnhem om spreekuur te houden. Op maandagavond in het MFC in Presikhaaf en op woensdagavond in het Bruishuis in Malburgen geven zij gratis juridisch advies.
“Je hebt in Arnhem ook het Juridisch Loket, maar die hanteert in onze ogen een hele lage inkomensnorm”, vertelt IJsbrand de Jong van de rechtswinkel. “Als je maar een klein beetje boven het sociaal minimum zit, moet je al betalen voor een advocaat. Maar voor veel mensen is de uurprijs van een advocaat veel te hoog.”
Met name voor die mensen is de rechtswinkel in Arnhem een uitkomst.
“Mensen komen bij ons met allerlei problemen”, aldus Niels Stapel. “Burenruzie, problemen met werkgevers, problemen met huurbazen, betalingsproblemen, erfrecht. Met uitzondering van strafzaken doen we alles. Bij strafzaken raden we mensen altijd aan om een advocaat in de arm te nemen.”
“Onze belangrijkste rol is om mensen naar de juiste instantie te gidsen. Soms schrijven we zelf een brief, soms verwijzen we mensen naar een van de advocatenkantoren met wie we samenwerken of we verwijzen naar een andere instantie bij wie zij terecht kunnen om hun probleem op te lossen”, aldus Liza Avetyan.
De vraag naar de diensten van de rechtswinkel in Arnhem neemt fors toe. Afgelopen jaar werden iets meer dan 100 mensen geholpen. Dit jaar is dat het dubbele: 200 mensen.
De Jong: “In strikt juridische zin zijn het vaak eenvoudige kwesties waar mensen mee komen, maar meestal speelt er meer dan alleen het probleem waarvoor mensen bij de rechtswinkel komen. Mensen zien dan door de bomen het bos niet meer. Je ziet dat vooral bij mensen met een migratie-achtergrond, voor wie de taal vaak ook een probleem is.”
Gebroken raam
Dat laatste wordt beaamd door burgemeester Marcouch, die vertelt over een gebeurtenis uit zijn jeugd.
“Dan kwamen er officiële brieven binnen die ik dan voor mijn vader moest vertalen, want ik had al twee jaar Nederlands geleerd op school. Die formele brieven waren te moeilijk om te vertalen, dus dan voelde je je dom omdat je het niet snapte.”
“Wij woonden toen in Amsterdam in een krakkemikkig appartement. Tijdens een heftige storm was er een keer een raam uit de sponning geblazen. Mijn ouders kregen toen een brief van een man die beweerde dat het raam op zijn auto was gevallen. hij vond dat wij de schade moesten betalen. Dat leidde tot enorme stress. Mijn ouders waren niet verzekerd en ik kan me herinneren dat ik toen samen met mijn vader naar een sociaal raadsman ben gegaan. Die heeft toen een brief geschreven en daarna hebben we er nooit meer wat van gehoord. Een sociaal raadsman doet eigenlijk hetzelfde wat de rechtswinkel doet: mensen kosteloos juridisch advies geven. Jullie werk is echt van onschatbare waarde”, aldus Marcouch.
Democratische rechtsorde
Als voorzitter van de Commissie Marcouch onderzocht burgemeester Marcouch afgelopen jaar in opdracht van de regering hoe de democratische rechtsorde in Nederland versterkt kan worden. De democratische rechtsorde staat onder toenemende druk.
“Dat is een slechte zaak”, aldus Marcouch. “Want dankzij die rechtsorde kunnen we in vrijheid en in vrede met elkaar samenleven. Het probleem is dat het systeem niet voor iedereen even goed werkt. Mensen met een taalachterstand, laaggeletterden en mensen met weinig geld worden achtergesteld. Ze hebben te maken met systemen die ze niet begrijpen. Er wordt van deze mensen vaak gezegd dat ze afgehaakt zijn, maar die mensen zijn niet afgehaakt: ze zijn weggeduwd nadat ze het vertrouwen in onze democratische systemen verloren zijn.”
Contactpersoon
De commissie Marcouch concludeerde in haar eindrapport dat overheden hun best moeten doen om dat vertrouwen terug te winnen. Het is iets waar Marcouch zich als burgemeester vol voor inzet.
“Hebben jullie als rechtswinkel eigenlijk een contactpersoon bij de gemeente”, wil Marcouch weten van de Rechten-studenten.
“Eigenlijk niet”, aldus IJsbrand de Jong. “Het vorige bestuur heeft weleens een poging gedaan om een contactpersoon bij de gemeente te krijgen, maar daar is niet veel uitgekomen.”
“Laten we dan afspreken dat ik vanaf nu jullie vaste contactpersoon ben”, aldus burgemeester Marcouch. “Als er iets is waarin de gemeente een rol kan spelen, dan kunnen jullie me mailen. En laten we meteen afspreken dat we elkaar over een half jaar weer zien.”
