ARNHEM – Maandag was het al erg warm. Morgen, dinsdag 19 juli wordt het nóg warmer. Er worden temperaturen verwacht van tegen de 40 graden. Maar niet overal in de stad voelt de hitte hetzelfde. Er zijn plekken waar het iets koeler is en plekken waar het nog warmer is als gevolg van hittestress.
(Door: Patrick Arink)
Door klimaatverandering nemen de temperaturen toe en neemt het aantal hittedagen per jaar toe. Die veranderingen gebeuren sneller dan zelfs veel wetenschappers jarenlang voor mogelijk hielden. De extreme hitte waar we dinsdag mee te maken hebben, werd een paar jaar geleden nog verwacht voor de periode na 2040.
De extreme hitte is in steden meer voelbaar dan op het platteland. Dat komt door stedelijke hitte-eilanden. Het leidt ertoe dat de temperatuur niet overal in de stad hetzelfde is. Globaal kun je zeggen dat het in versteende oude wijken warmer is dan in wijken die ruimer van opzet zijn. De temperatuur is het minst hoog in de buurt van water en bij bossen.
Arnhem is een stad waar alle drie die ingrediënten aanwezig zijn. Het zorgt ervoor dat de temperatuurverschillen tussen verschillende gebieden gigantisch zijn, zeker vanaf een uur of vijf ’s middags.
Sonsbeek, Meinerswijk en langs de Nederrijn is het het koelst. Ook in parken als Mariëndaal, Klingelbeek en Angerenstein is de hitte minder erg dan op andere plekken in Arnhem. Wijken die ruim van opzet zijn met veel groen, zoals Gulden Bodem, de Hoogkamp maar bijvoorbeeld ook Elden en Elderveld in Arnhem Zuid scoren eveneens benedengemiddeld.
Wijken waar de hitte het ergst gevoeld wordt én waar de hitte het langst blijft hangen, zijn de oostkant van het centrum, het Spijkerkwartier, het Broek, Sint Marten en de zuidkant van Klarendal.
Hittestress
Het verschil tussen een hete en een ‘koele’ plek, kan maar liefst oplopen tot 7 graden verschil. Wanneer het aan het begin van de avond in Sonsbeek een aangename 25 graden is, is het in bijvoorbeeld het Spijkerkwartier nog altijd rond de 32 graden. Het verschil in temperatuur wordt veroorzaakt door hittestress.
De schaduw van de bomen in Sonsbeek zorgt ervoor dat de temperatuur overdag niet zover oploopt. Bovendien wordt het gras niet warmer dan zo’n dertig graden.
In een versteende woonwijk als het Spijkerkwartier staan weinig bomen die voor schaduw zorgen. De stenen op straat bereiken een temperatuur van 46 graden. De buitenkant van geparkeerde auto’s wordt zelfs 60 graden wanneer de auto in de zon staat. Een plat dak bereikt temperaturen die nog hoger zijn. Het automatische gevolg is dat de hitte tussen deze huizen langer blijft hangen.
Arnhem voorbeeld voor de wereld
Hittestress is iets waar alle steden mee worstelen. Tegenwoordig heeft iedere stad beleid om hittestress tegen te gaan, maar Arnhem was in 2008 samen met Rotterdam de eerste stad in Nederland die actief beleid ontwikkelde om hittestress tegen te gaan. Arnhem loopt al jaren voorop waar het gaat om het creëren van schaduwplekken, het verwijderen van asfalt en het aanleggen van groene daken.
Om hittestress tegen te gaan wordt in Arnhem bijvoorbeeld tien procent van al het asfalt vervangen door gras. Bovendien moet over een paar jaar 90 procent van al het regenwater in de grond worden opgenomen. Nu nog wordt veel regenwater via het riool afgevoerd. Ook worden duizenden nieuwe bomen geplant om te zorgen voor koelteplekken.
Dat is bijvoorbeeld goed te zien in het Spijkerkwartier, waar in iedere straat waar dat mogelijk is afgelopen jaren stenen zijn vervangen door groenvakken. Het helpt. Iets. De hittestress in de wijk is nog altijd extreem.
Het vooruitstrevende beleid van Arnhem was voor de Engelse kwaliteitskrant The Guardian twee jaar geleden aanleiding om Arnhem uit te lichten in een uitgebreid artikel: Dutch city redraws its layout to prepare for global heating effects. Zelfs de Verenigde Naties noemde Arnhem een voorbeeld voor de wereld.
Arnhem mag dan een voorbeeld zijn voor andere steden: op dagen met extreme hitte is het ook in Arnhem nog steeds afzien.
Tip:
Op de website atlasnatuurlijkkapitaal.nl kun je zelf kijken hoe het met de hittestress bij jou in de buurt is gesteld.
