ARNHEM – Afgelopen maand zette de gemeenteraad een streep door de plannen met de Schaapsdrift. Grootschalige sloop van de woonbuurt is van tafel. Behoud van woningen is vanaf nu het uitgangspunt. Met het besluit komt een eind aan vijftien maanden onrust. Een reconstructie.
(Door: Patrick Arink)
Dit verhaal begint in maart 2022 wanneer het college van B&W besluit om de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) op te leggen op de Schaapsdrift. Het verhaal eindigt met het besluit van de gemeenteraad om grootschalige sloop van woningen uit te sluiten. Dit is ook het verhaal van vastberaden bewoners die strijden voor behoud van hun buurt én het verhaal van een wethouder die bij herhaling niet eerlijk is geweest.
Op 8 maart 2022 besluit het college van B&W de Wvg op te leggen op de Schaapsdrift. Panden op het bedrijventerrein én in de naastgelegen woonbuurt ten noorden van station Presikhaaf mogen vanaf nu alleen nog maar verkocht worden aan de gemeente. Wethouder Cathelijne Bouwkamp (GroenLinks) wil de Schaapsdrift ontwikkelen. Het opleggen van de Wvg is daarvoor helaas noodzakelijk, aldus de wethouder.
(De Schaapsdrift en omgeving met links de Velperweg en rechts station Presikhaaf.)
Speculanten
Het besluit leidt tot grote onrust bij bewoners van de Schaapsdrift.
“Dit is een heel boze droom”, schrijft een oudere vrouw aan burgemeester Marcouch. “Dat dit ons overkomt, zonder waarschuwing, kan niet waar zijn. Mijn man en ik hebben onze kinderen hier opgevoed en wij willen hier nog jaren genieten van ons huis. Wat hebben wij fout gedaan? Ik smeek nog net niet, maar ik vraag u om de Wvg van onze huizen af te halen.”
Ondanks de sussende woorden van wethouder Bouwkamp dat sloop niet aan de orde is, vermoeden bewoners dat de Wvg de opmaat is naar grootschalige sloop van woningen op de schaapsdrift en omgeving. Het is een terechte angst, maar dat wordt pas maanden later duidelijk wanneer onderliggende documenten naar buiten komen.
Op dat moment houdt wethouder Bouwkamp zich op de vlakte over mogelijke sloop:
“Het opleggen van de Wvg is nog niet een heel ingrijpende stap, behalve als je je huis wil verkopen. Verder niks”, zegt zij tegen de Gelderlander.
Volgens Bouwkamp is de Wvg alleen bedoeld om speculanten de pas af te snijden.
“Met deze enorme wooncrisis is het voor speculanten heel interessant te investeren in potentiële woongebieden. En als dat gebeurt, wordt het voor ons lastiger om plannen te realiseren.”
“Betekent dat ook dat alles in dit gebied plat gaat?”, wil de Gelderlander weten.
“Nee, dat betekent het niet”, antwoordt Bouwkamp. “Het betekent dat we een totale afweging kunnen maken.”
Het is geen eerlijk antwoord. Het is voor Bouwkamp op dat moment allang duidelijk dat een groot gedeelte van de Schaapsdrift en de omliggende straten in de plannen van de gemeente tegen de vlakte zal moeten. Daarvoor in de plaats moet rond station Presikhaaf hoogbouw komen om plaats te bieden aan een groot woon- werkgebied.
Maar waarom? En waarom hier? Om die vraag te beantwoorden moeten we iets terug in de tijd, naar juni 2021.
Ontwikkelperspectief Spoorzone Oost
In juni 2021 presenteert de gemeente het Ontwikkelperspectief Spoorzone Arnhem Oost. Het gebied tussen het AKZO-terrein, de HAN en de Nederrijn moet, in de woorden van de gemeente “ontwikkeld worden tot een gebied waar wonen, werken en recreëren samenkomen”.
Van de 16.000 woningen die Arnhem tot 2040 wil realiseren, moeten tussen de 8.000 en 10.000 nieuwe woningen gebouwd worden in dit deel van de stad. Het merendeel van de nieuwe woningen is gepland op de plek waar nu nog een spooremplacement ligt. Andere ‘verdichtingslocaties’ voor nieuwbouw zijn gepland op de plek van de Intratuin, het bedrijventerrein van de Schaapsdrift en rond winkelcentrum Presikhaaf.
Naast duizenden woningen, moeten er in het gebied ook voldoende werkplekken komen. De geplande woningen en bedrijven moeten vooral met het openbaar vervoer goed bereikbaar zijn, is het idee. Om die reden zijn in het plan twee zogeheten mobiliteitshubs opgenomen: een nieuw station Arnhem Oost is gepland ter hoogte van bedrijvenpark IPKW. De andere hub is station Presikhaaf, dat in de plannen van de gemeente de status krijgt van intercitystation.
De plannen voor spoorzone Arnhem Oost lopen over van ambitie, maar al snel worden belangrijke pijlers onder het plan weggeslagen. ProRail laat weten dat het spooremplacement niet beschikbaar is. De NS meldt dat een intercity-status voor station Presikhaaf niet realistisch is en het ministerie van I&W zet een streep door de plannen voor een nieuw station in Arnhem Oost.
De gemeente Arnhem wordt genoodzaakt haar plannen bij te stellen. Ten aanzien van de Schaapsdrift gebeurt dat tijdens een bijeenkomst op 22 februari 2022.
(Ambitiedocument van de gemeente Arnhem uit februari 2022.)
Schaalsprong
De plannenmakers van de gemeente staan bij de Schaapsdrift op een tweesprong. Of ze kiezen voor het ontwikkelen van het bedrijventerrein bij de Schaapsdrift. Of ze kiezen voor een “schaalsprong”. een schaalsprong betekent een veel groter plangebied, met veel grotere bouw-ambities.
Kiezen voor de ontwikkeling van alleen het bedrijventerrein heeft als voordeel dat het plan binnen de bestaande structuur van de stad past. De optie heeft bovendien als voordeel dat de plannen snel uitgevoerd kunnen worden.
De afbeelding hierboven laat zien wat de andere optie is die in februari 2022 op tafel ligt. Met het ontwikkelen van de gehele Schaapsdrift, inclusief een deel van Plattenburg en mét bebouwing in Park Presikhaaf is maximaal 237.000 vierkante meter bruto vloeroppervlak beschikbaar voor stedebouwkundige ontwikkeling.
Deze optie geeft de mogelijkheid om hoogbouw rond station Presikhaaf te realiseren. Dan kunnen er rond de gedroomde mobiliteitshub uit de plannen voor Spoorzone Arnhem Oost enkele duizenden woningen en werkplekken gebouwd worden.
Dat sloop van bestaande woningen op de Schaapsdrift zal leiden tot grote onrust onder bewoners, beseffen de plannenmakers goed.
“Het is een kwestie van lange adem, maar het algemeen belang gaat boven het individueel belang”, oordelen de ambtenaren.
De ambtenaren kiezen voor de schaalsprong. Het besluit krijgt de goedkeuring van wethouder Bouwkamp.
Wet voorkeursrecht gemeenten
Om de schaalsprong mogelijk te maken, is het noodzakelijk dat de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) op het hele plangebied wordt opgelegd. De Wvg is bedoeld om de regiefunctie van de gemeente te versterken en prijsopdrijving voor speculatie tegen te gaan.
De Wvg klinkt onschuldig genoeg: voortaan mogen eigenaren hun bezit alleen nog maar verkopen aan de gemeente. Niemand wordt gedwongen zijn of haar pand te verkopen.
Het is een mantra dat wethouder Bouwkamp in de maanden erna keer op keer zal herhalen: “Verkoop is vrijwillig.”
Het is waar, maar het is onzuiver. Want wat de wethouder er niet bij zegt, is dat de Wvg de opmaat is naar onteigening en sloop in de toekomst.
De Wvg wordt in Nederland niet zo heel vaak toegepast. Als de wet wordt toegepast, dan is dat op agrarisch gebied of op bedrijventerreinen met het plan om hier woningen te realiseren. Incidenteel wordt de Wvg ook gebruikt door gemeenten voor het aankopen van woningen.
“Voorbeelden hiervan zijn het vestigen van voorkeursrecht met het doel om handel in drugspanden of panden die worden gebruikt voor prostitutie te voorkomen”, aldus het rapport ‘Evaluatie van de Wet voorkeursrecht gemeenten‘.
De Wvg opleggen op meer dan 150 particuliere woningen met het doel een hele woonbuurt te slopen, is in Nederland niet eerder voorgekomen. Maar de gemeente Arnhem ziet geen probleem.
“Klein België”
Nadat het college van B&W instemt met het opleggen van de Wvg, worden bewoners van de Schaapsdrift via een kille brief op de hoogte gesteld van het besluit. Bewoners reageren onthutst en geschrokken. Veel bewoners zitten met vragen, maar bij de gemeente is op dat moment niemand bereikbaar. De brief is op vrijdagavond om 19.00 uur via aangetekende post bezorgd.
De maandag erop breekt de hel los op het stadhuis. Niet alleen wordt er door tientallen bewoners gebeld met de gemeente over de maatregel. Ook blijkt dat de brief bij veel bewoners niet is aangekomen. Tientallen brieven komen terug. De gemeente heeft ze verstuurd naar garageboxen.
De kille, afstandelijke houding van de gemeente is kenmerkend voor de manier waarop er op het stadhuis naar de Schaapsdrift gekeken wordt.
“Het gebied rondom station Presikhaaf functioneert slecht”, schrijft de gemeente bijvoorbeeld. “Een kwaliteitsimpuls is wenselijk.”
Wethouder Bouwkamp heeft het tegen haar ambtenaren over een wijk met “veel verloop”. “Dit is volgens mij een wijk met veel wisselingen.”
Tijdens een bezoek aan de Schaapsdrift enkele maanden later noemt ze de buurt denigrerend “Klein België”. Bewoners van de Schaapsdrift nemen die betiteling meteen over als geuzennaam. De wijkwebsite is te vinden op kleinbelgie.net.
De opmerking van wethouder Bouwkamp wijst op het allegaartje aan bebouwing dat in de Schaapsdrift te vinden is. Grote appartementencomplexen, twee onder één kap-woningen, jaren tachtig nieuwbouw, getransformeerde bedrijfspanden, jaren dertig-woningen, wederopbouwflats: in de Schaapsdrift is het allemaal te vinden.
Bewoners kijken heel anders tegen hun wijk aan dan de gemeente Arnhem:
“We leven hier rustig en in harmonie”, aldus een van de bewoners. “Het is niet de mooiste wijk van Arnhem, maar wij hebben bewust gekozen voor ruimte en een buurt die net even anders is. Wij zeuren niet als de heg bij de buurman te hoog wordt, maar bellen aan en maken samen een nieuwe schutting.”
(Bewoners van de Schaapsdrift met protestborden in de raadszaal.)
“Hoe durven jullie!”
Op woensdag 1 juni 2022 moet de Wvg op de Schaapsdrift bekrachtigd worden in de gemeenteraad. De publieke tribune in de raadszaal zit vol met bewoners van de Schaapsdrift. Het wordt een lange, intense en emotionele vergadering.
Tijdens de meningsvormende fase is al duidelijk geworden dat de gehele oppositie tegen het opleggen van de Wvg zal stemmen. Veel raadsleden hebben vragen over de maatregel, maar wethouder Bouwkamp hult zich in ontwijkende en mistige antwoorden. Kritische vragen worden niet beantwoord.
Vraag en geen antwoord met wethouder Cathelijne Bouwkamp van GroenLinks.
Een kleine, onvolledige selectie uit het debat over #Schaapsdrift. pic.twitter.com/71bFlkaO56— Patrick Arink (@patrickarink) May 19, 2022
Niet alleen bij de oppositie, maar ook binnen de beoogde coalitiepartijen is veel weerstand tegen het voorstel. Een wethouder die geen eerlijk antwoord geeft op vragen maakt het er niet beter op. Het is maar de vraag of er een raadsmeerderheid is.
De gemeenteraadsverkiezingen zijn een paar maanden ervoor gehouden. GroenLinks, D66, Arnhem Centraal, PvdA, PvdD en VOLT presenteerden eerder op woensdag 1 juni het coalitieakkoord. Bij de oppositie heerst de angst dat wethouder Bouwkamp in de achterkamertjes van de onderhandelingen een deal heeft gesloten met de coalitiepartijen om aan een meerderheid te komen.
“Ik zou liegen als ik zou zeggen dat het niet ter sprake is gekomen”, stelt Marlies Neutkens van Volt. “We hebben het erover gehad, maar niet als onderdeel van de coalitieonderhandelingen.”
De zweem van een deal die in achterkamertjes is bekokstoofd blijft desondanks boven het debat hangen.
Tijdens de besluitvormende vergadering wordt het voorstel door de oppositiepartijen in krachtige bewoordingen onderuit gehaald: Onfatsoenlijk, onkundig, onprofessioneel, onzinnig, onmenselijk, verbijsterend, stupide, bizar, onbekwaam, inefficiënt, onverstandig, ondoordacht en ridicuul.
Het komt niet vaak voor dat een raadsvoorstel zoveel negatieve kwalificaties krijgt.
Het weerwoord vanuit de coalitiepartijen is mager.
Cyriel Prinsen (GroenLinks): “Ga je mee in de wens van bewoners, dan word je populist genoemd. Ga je daar niet in mee, dan word je kil en harteloos genoemd.”
“Ik zou de beslissing van GroenLinks inderdaad kil en harteloos willen noemen”, is daarop het messcherpe antwoord van Nathalie Nede (ChristenUnie).
Een van de Schaapsdriftbewoners wordt zo overmand door emoties dan zij zich op een gegeven moment niet meer kan inhouden.
“Hoe durven jullie!”, roept zij huilend uit. “En ik heb nog wel op GroenLinks gestemd! Hoe durven jullie!”
Burgemeester Marcouch schorst de vergadering kort om de vrouw tot bedaren te brengen. Zittend op zijn hurken zegt hij: “Maar de wethouder is toch bij jullie langs geweest?”
“Nee”, antwoordt de vrouw snikkend. “Ik heb haar nog nooit in de wijk gezien.”
(Wethouder Bouwkamp spreekt de gemeenteraad toe.)
“Hier vloeit geen bloed”
Wethouder Bouwkamp hoort het schijnbaar onbewogen aan. Ze legt in ambtelijke taal uit dat het niet anders kan.
“Door te kiezen voor stedelijke ontwikkeling nabij een OV-knooppunt geven we invulling aan een duurzame ontwikkeling van de stad. Sloop is niet uit te sluiten, maar op dit moment ligt er nog geen plan.”
“Ligt er dan iets anders”, wil Gerrie Elfrink van de SP weten. “Een visie, een concept, een schets?”
“Nee”, antwoordt Bouwkamp. “De Wvg is juist nodig om een plan te ontwikkelen voor het gebied. Het enige dat er ligt is een ruimtelijke motivatie die bij het raadsvoorstel is toegevoegd.”
Het is, wederom, geen eerlijk antwoord. In de ruimtelijke motivatie staat weliswaar dat “de huidige bebouwing niet past bij het beeld van een intensieve stationslocatie”. Maar wethouder Bouwkamp maakt geen melding van het ambitiedocument uit februari 2022 waarin alle bebouwing op de Schaapsdrift al is weggegumd. Het is dit ambitiedocument dat de basis vormt voor het opleggen van de Wvg.
Het ambitiedocument komt pas maanden later boven tafel na een Woo-verzoek door de Arnhemsche Courant.
Door de sussende en misleidende woorden van wethouder Bouwkamp laat een kleine meerderheid van de gemeenteraad zich overtuigen. Met 21 stemmen voor en 18 stemmen tegen wordt de Wvg bekrachtigd.
De gemeenteraad neemt ook een motie aan waarin Bouwkamp wordt opgeroepen om terughoudend te zijn met sloop. Het slopen van woningen is mogelijk, maar alleen bij “zwaarwegend belang”.
Volgens Gerrie Elfrink is het een motie zonder waarde.
“De woningbouwopgave is een zwaarwegend belang. Dus zelfs met die motie kun je de hele wijk platgooien.”
Bewoners zijn na afloop van de vergadering machteloos boos.
“Hoe kun je als raadslid in godsnaam voor dit voorstel stemmen”, vraagt een bewoner aan een raadslid.
“Hier vloeit geen bloed”, is het nuchtere antwoord. “Dit komt terug in de raad en wij zullen heel erg kritisch zijn op de kaders die in de motie staan.”
“Het kan zijn dat er twee of drie woningen gesloopt moeten worden om een toegangsweg aan te leggen”, zegt een ander raadslid na de vergadering.
Het is duidelijk dat de gemeenteraad een heel ander beeld voor ogen heeft, dan de plannen waar wethouder Bouwkamp achter de schermen mee bezig is.
(Actieposters achter de ramen van huizen op de Schaapsdrift. (Foto: Sarah Dobbe.))
Participatie
In de maanden na het raadsbesluit is het relatief rustig. Terwijl door de ambtenaren gewerkt wordt aan het opstellen van een startnotitie, wordt via een enquête onder bewoners gepeild in hoeverre zij mee willen doen in een participatietraject.
Bewoners, inmiddels georganiseerd in de Vereniging tot Behoud van de Schaapsdrift en omgeving, laten aan wethouder Bouwkamp weten dat zij graag willen participeren. Maar niet zolang de Wvg op de wijk ligt.
“Ik ga niet gezellig met de gemeente participeren over de sloop van mijn huis. Of dat van mijn buren”, aldus een van de bewoners.
Raadsleden worden getrakteerd op bonbons uit ‘Klein België’ en bewoners maken een magazine waarin zij hun wijk presenteren aan de gemeenteraad.
Regelmatig zitten de bewoners met de wethouder rond de tafel. De gespreksverslagen laten zien dat het nergens toe leidt:
“Bouwkamp is voor het handhaven van de Wvg. Op mijn opmerking dat je er ook voor kunt kiezen om de Wvg eraf te halen om zo het vertrouwen te herstellen, kwam andermaal een schimmig verhaal wat erop neer komt dat de Wvg op de wijk blijft liggen.”
Inmiddels heeft de gemeente de eerste woningen in haar bezit. Het gaat met name om appartementen aan de Wichard van Pontlaan die door pandeigenaren verhuurd werden. Ondanks de belofte van wethouder Bouwkamp dat de woningen meteen na aankoop verhuurd zullen worden, staan ze maandenlang leeg.
(Loes Bonekamp met een duidelijke boodschap voor de gemeenteraad tijdens de vergadering van 1 februari 2023.)
Startnotitie
Eind januari verschijnt eindelijk de langverwachte startnotitie over de Schaapsdrift. De startnotitie moet in grote lijnen duidelijk maken op welke manier de gemeente de Schaapsdrift wil ontwikkelen.
De gemeente wil op de Schaapsdrift minimaal 500 en maximaal 1.000 woningen in de buurt realiseren. Daarnaast wil de gemeente ook tussen de 500 en 1.000 nieuwe werkplekken creëren.
De aantallen uit de startnotitie maken voor iedereen duidelijk dat de gemeente haar ambities met de Schaapsdrift alleen kan waarmaken wanneer het grootste deel van de bestaande bebouwing in de Schaapsdrift tegen de vlakte gaat, precies zoals bewoners al vreesden.
“Onbegrijpelijk”, reageert een bewoner. “Ik ben er echt moedeloos van. En pissig. Na alles wat we gedaan hebben, hadden we echt verwacht dat het tot een meer aangepast resultaat zou leiden.”
Op initiatief van de gemeenteraad worden bewoners uitgenodigd voor een ronde tafelgesprek in het stadhuis. Voor de elfde keer in een jaar tijd zitten de bewoners in de raadszaal. Zij herhalen wat zij keer op keer gezegd hebben:
“Wij willen ook graag dat de Schaapsdrift ontwikkeld wordt. Maar dan wél met behoud van onze huizen.”
Emotioneel en wanhopig, maar ook standvastig en met inhoudelijke argumenten doen de bewoners een oproep aan de gemeenteraad om de Wvg van hun woningen af te halen.
“We vragen ons af wat we nog moeten zeggen. Keer op keer sturen we op koerswijziging aan. Op behoud van onze huizen. Helaas met nul resultaat. De gemeentelijke trein dendert maar voort, op volle snelheid. En met steeds meer argumenten om tot vernietiging van onze buurt over te gaan. Wat hier plaatsvindt is echt niet normaal.”
“Ik slaap al bijna een jaar heel slecht”, bekent een andere bewoner emotioneel. “Het gaat hier om mijn huis en de gemeente wil mijn huis afpakken. En wat moet ik dan? Voor het geld dat ik voor mijn woning krijg, kan ik geen vergelijkbaar huis terugkopen.”
De woorden van de bewoners maken grote indruk op de raadsleden. Bij het opleggen van de Wvg dachten veel raadsleden dat de sloop van woningen hooguit op kleine schaal hier en daar noodzakelijk zijn. Uit de plannen waar wethouder Bouwkamp nu mee komt blijkt dat zij de gemeenteraad op het verkeerde been heeft gezet.
(Schaalstudie van stedebouwkundig bureau Ziegler-Branderhorst. De bouw van 1.000 woningen en het toevoegen van zakelijke functies past niet op de Schaapsdrift, zelfs niet met torens van 18 verdiepingen en zelfs niet wanneer alle bestaande bebouwing gesloopt wordt.)
Woo-documenten
De weerstand groeit wanneer de gemeente in de weken erna mondjesmaat documenten vrijgeeft aan de Arnhemsche Courant na een Woo-verzoek. De Arnhemsche Courant wordt door de tegenwerking van de gemeente gedwongen om naar de rechter te stappen. De rechtbank oordeelt dat de gemeente haast moet maken met het beantwoorden van het Woo-verzoek.
“We doen ons uiterste best”, beweert wethouder Bouwkamp tegen een kritische gemeenteraad. “We schatten dat we nog twee weken nodig hebben.”
Het is een bewering die niet waar is. Uiteindelijk ontvangt de Arnhemsche Courant de resterende documenten pas acht weken na de uitspraak van de rechtbank.
Tussen de documenten die de Arnhemsche Courant in februari ontvangt via een deelbesluit, zitten meerdere schaalstudies van het stedebouwkundig bureau dat door de gemeente is ingehuurd. De schaalstudies tonen onomstotelijk aan dat de bouw van 1.000 woningen en 1.000 werkplekken op de Schaapsdrift niet passen. Zelfs niet wanneer alle bestaande woningen op de Schaapsdrift gesloopt worden.
Volgens wethouder Bouwkamp moet er niet teveel waarde gehecht worden aan de schaalstudies. Het zijn volgens haar slechts oefeningen en verkenningen van ambtenaren.
Het wordt eentonig, maar ook die bewering van wethouder Bouwkamp is niet waar. Juist op basis van de schaalstudies en verkenningen komt de gemeente in de startnotitie uit op 500 tot 1.000 woningen en eenzelfde aantal werkplekken.
Uit de Woo-documenten van de Arnhemsche Courant blijkt bovendien dat de motie van de gemeenteraad over terughoudendheid met sloop niet eens onderzocht is. Het stedebouwkundig bureau heeft in totaal zestien scenario’s ontworpen. In het ene scenario staan torenflats op zowel de Schaapsdrift als in Park Presikhaaf. In het andere scenario zijn er ook nieuwe flats ingetekend in de naastgelegen wijk Plattenburg. Het ene scenario is nog uitbundiger en grootschaliger dan het andere.
“Misschien mis je nog de insteek met drie scenario’s waarin behoud van woningen ook onderdeel is van de ruimtelijke verkenning”, schrijft de stedebouwkundige aan een ambtenaar van de gemeente.
De scenario’s waarin woningen op de Schaapsdrift wél behouden blijven, zijn nooit gemaakt. Sloop van de gehele wijk was altijd al het uitgangspunt.
(De scenario’s die de stedebouwkundigen uitwerken, hebben grote gelijkenis met het ambitiedocument van de gemeente uit februari 2022.)
Amendement
Door alle informatie die via de Arnhemsche Courant naar buiten komt is het ook de raadsleden die voor het opleggen van de Wvg stemden duidelijk dat de ambities van de gemeente alleen gerealiseerd kunnen worden bij grootschalige sloop.
“Wat de Partij voor de Dieren betreft kan daar geen sprake van zijn”, zegt raadslid Hans Eliëns, die voor het opleggen van de Wvg stemde. Eliëns herhaalt wat hij destijds ook al zei: “We gaan geen goede huizen slopen om huizen te bouwen.”
Gaandeweg wordt duidelijk dat er in de gemeenteraad geen meerderheid te vinden is die instemt met grootschalige sloop op de Schaapsdrift.
Bovendien vragen alle partijen zich af waar opeens die werkplekken vandaan komen.
Giovanni Visser (PvdA): “Waarom hier 500 tot 1.000 banen? Kun je dat niet beter ergens anders doen?”
Gerrie Elfrink (SP): “Een jaar geleden werd het opleggen van de Wvg verdedigd met het argument dat we heel snel heel veel woningen moeten bouwen. Nu staan in de plannen opeens evenveel werkplekken als woningen.”
Wethouder Bouwkamp houdt vast aan de startnotitie. Gedwongen door de politieke realiteit waarin de gemeenteraad op de rem trapt, doet ze echter wel een klein stapje naar achteren.
“Het is een stevige ambitie en of hij haalbaar is zullen we moeten onderzoeken”, zegt ze tegen de gemeenteraad. “In de startnotitie worden de ambities aangegeven. Dat zijn niet de normen met vastgelegde aantallen. We moeten echt een zorgvuldige afweging maken of dat kan en hoe dat kan.”
VVD-raadslid Rebin Maref staat al vanaf het begin aan de kant van de bewoners, met wie hij regelmatig overlegt. Hij neemt het initiatief om samen met GroenLinks-fractievoorzitter Mark Coenders én met bewoners een amendement op te stellen waarin de ambities uit de startnotitie flink naar beneden worden teruggeschroefd.
Volgens het VVD-raadslid kan de Wvg het beste van de woningen afgehaald worden.
“Als je toch niet van plan bent om te onteigenen en te slopen, is de Wvg een tandeloos instrument.”
Zo ver wil Mark Coenders van GroenLinks niet gaan. Na dagenlang onderhandelen ligt er een concept-amendement dat door vrijwel alle partijen in de gemeenteraad gesteund wordt. Hoewel de Wvg (voorlopig) op het hele plangebied blijft liggen, steunen ook bewoners het amemdement.
Bestaande bouw wordt in het amendement als uitgangspunt genomen voor ontwikkeling van de wijk. Er kan alleen sprake zijn van sloop als dit een zeer groot belang dient. “Dit dient stevig onderbouwd te worden”, wordt er voor de zekerheid aan toegevoegd. Het amendement komt in de plaats van de startnotitie, die ’ter kennisgeving’ wordt aangenomen.
Het amendement wordt gesteund door alle partijen in de gemeenteraad, behalve de SP. Volgens Gerrie Elfrink biedt de tekst onvoldoende zekerheid dat de wethouder behoud van woningen ook inderdaad als uitgangspunt neemt.
“Er is er maar één mogelijkheid die garanties geeft, en dat is dat de Wvg van de buurt af gaat.”
(Mail van wethouder Bouwkamp aan projectleider Ronald Gubbens en stedebouwkundige Ivar Ziegler.)
hommeles!
Een week voor er besloten wordt over het amendement, laat wethouder Bouwkamp aan de gemeenteraad weten dat zij het amendement steunt. In een onvervalst stukje Ruttiaanse debattechniek meldt Bouwkamp dat het amendement voor haar geen enkel verschil maakt in de plannen met de Schaapsdrift.
Want nergens in de startnotitie staat toch dat de kaders van 500 tot 1.000 woningen en 500 tot 1.000 werkplekken gehaald moet worden? Bovendien lag er toch ook al een eerdere motie van de gemeenteraad die opriep tot behoud van woningen? En had de wethouder zelf ook al niet meermalen aangegeven dat zij twijfelde of die ambities wel allemaal te realiseren zijn? Hmm?
Het klinkt ongeloofwaardig. De woorden van de wethouder zijn een draai van 180 graden. Bovendien is Bouwkamp voor de zoveelste keer niet eerlijk. Bouwkamp heeft helemaal geen plannen om zich te houden aan de insteek van het amendement.
Een dag voor de vergadering waarin de gemeenteraad het amendement zal aannemen, krijgen bewoners van projectleider Ronald Gubbens de opdracht doorgestuurd die wethouder Bouwkamp hem gegeven heeft voor het uitwerken van een gebiedsvisie.
In de opdracht geeft Bouwkamp veel ruimere opties voor sloop mee dan volgens het amendement de bedoeling is. De woorden van SP-leider Elfrink dat het amendement onvoldoende zekerheid biedt, worden in de opdracht bewaarheid.
“Sloop is te rechtvaardigen wanneer dit echt noodzakelijk is om een grote hoeveelheid woningen te kunnen toevoegen en om de nieuwbouw en bestaande bouw op elkaar aan te hechten”, schrijft Bouwkamp bijvoorbeeld.
“Radicale sloop is zoals jullie begrijpen geen variant”, schrijft Bouwkamp verder. “Maar er is nog wel variatie in aanheling van de wijk of toch schaalsprong nog proberen te maken op het achterterrein.”
Bewoners van de Schaapsdrift zijn des duivels. Als het aan wethouder Bouwkamp ligt gaat alsnog een deel van de wijk tegen de vlakte. In allerijl komen ze bij elkaar.
“Waarom praten we nog met haar? Bouwkamp laat voor de zoveelste keer laat zien dat ze niet te vertrouwen is”, verzucht een bewoner.
De bewoners beseffen dat het niet in hun belang is om zo kort voor de besluitvorming de boel te laten ontploffen. Ze besluiten om Rebin Maref van de VVD in te seinen. Het VVD-raadslid dacht een rustige avond te hebben met zijn vrouw.
“Schaapsdrift?” vraagt zijn vrouw.
“Schaapsdrift”, zucht Maref.
Rebin Maref neemt contact op met wethouder Bouwkamp. Die reageert in eerste instantie woedend dat de bewoners van de Schaapsdrift haar opdracht voor het uitwerken van de gebiedsvisie via de projectleider in handen hebben gekregen.
De VVD’er legt uit dat de projectleider alleen maar gedaan heeft wat de wethouder zelf aan de VVD heeft toegezegd: bewoners worden eerder en beter meegenomen in het proces.
Rebin Maref zegt tegen Bouwkamp dat hij van haar in de raadsvergadering de toezegging wil dat behoud van bestaande woningen het uitgangspunt is bij de verdere ontwikkeling van de Schaapsdrift. Die toezegging krijgt hij niet zomaar.
Na meerdere keren overleg gaat Bouwkamp pas een uur voor de raadsvergadering begint, eindelijk overstag. Dat gebeurt wanneer er ook contact is geweest met Mark Coenders van GroenLinks.
Met 37 stemmen voor en de hardop uitgesproken toezegging van de wethouder dat behoud van woningen het uitgangspunt is, wordt het amendement woensdag 31 mei aangenomen. Grootschalige sloop is van tafel. De Schaapsdrift blijft behouden.
Een week later meldt wethouder Bouwkamp aan de gemeenteraad dat ze werkt aan een plan om de Wvg voor delen van de Schaapsdrift op te heffen.
Verantwoording:
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van alle openbare informatie over de Schaapsdrift en van videoverslagen van alle raadsvergaderingen tussen maart 2022 en mei 2023. Er is gesproken met raadsleden, bewoners en andere betrokkenen. Er is daarnaast gebruik gemaakt van ruim 4.000 pagina’s die zijn vrijgegeven bij twee Woo-verzoeken over de Schaapsdrift.
—
Dit artikel wordt mede mogelijk gemaakt dankzij een ondersteuning van Mediafonds Arnhem. Het Mediafonds Arnhem is een onafhankelijk ondersteuningsfonds voor bijzondere journalistieke producties over Arnhem.
Met steun van het Mediafonds publiceert de Arnhemsche Courant de komende tijd de belangrijkste bevindingen uit de Woo-documenten over de Schaapsdrift.
Lees verder:
– Dossier Schaapsdrift: gemeente krijgt weer deksel op de neus bij station Presikhaaf
– Dossier Schaapsdrift: “Eventueel ook bebouwing in Park Presikhaaf”
– Volledige sloop van de Schaapsdrift was altijd het uitgangspunt van de gemeente
– Dossier Schaapsdrift: Vergaande sloop Schaapsdrift én Plattenburg verkend door gemeente Arnhem
– Wat de gemeente op de Schaapsdrift wil, past niet
– Het doel heiligt de middelen voor nieuwe coalitie. Voorstel Schaapsdrift met kleine meerderheid aangenomen
